Veel mensen maken gebruik van zonnebrandcrèmes om de huid tegen de schadelijke werking van zonlicht te beschermen. Maar wat betekent de SPF-waarde precies? Is een SPF 50+ echt beter dan SPF 30? In dit artikel zoeken we uit wat de betekenis is van de SPF-waarde.
De SPF waarde op een zonnebrandcrème is een schatting van de tijd dat de zonnebrandcrème je huid tegen zonnebrand zal beschermen. Hoe hoger het getal, hoe langer het zonnebrandmiddel je beschermt. Het is echter belangrijk op te merken dat geen enkel zonneproduct 100% bescherming tegen de zon kan bieden.
Waar staat SPF voor?
De letters SPF staan voor Sun Protection Factor, oftewel de zonbeschermingsfactor. De SPF waarde is een maat voor het vermogen van een zonnebrandmiddel om tegen UVB-straling te beschermen. Een hogere SPF waarde betekent meer bescherming tegen UVB-straling, mits deze juist wordt aangebracht. Een goed aangebrachte SPF 30 zonnebrandcrème geeft een betere bescherming dan een te dun aangebrachte SPF 50+ zonnebrandcrème
Hoe wordt de SPF berekend?
Om het SPF-getal te krijgen, wordt een eenvoudige formule gebruikt. Het aantal seconden dat een stukje huid nodig heeft om licht rood te worden als het met zonnebrandcrème bedekt is, wordt gedeeld door het aantal seconden dat het duurt om licht rood te worden als er geen zonnebrandcrème op aangebracht is. Stel dat de huid er 500 seconden over doet om te verbranden met zonnebrandcrème, en 10 seconden om te verbranden zonder. Dan wordt 500 gedeeld door 10, wat 50 is, de SPF is in dat geval dan 50.
Wat zegt de SPF-waarde?
Stel dat je huid normaal na 30 minuten in de zomerzon verbrandt en dat je van plan bent een zonneproduct met SPF 15 te gebruiken. In dit geval is de SPF 15, dus zou je 30 met 15 vermenigvuldigen. Dat betekent dat je, technisch gesproken, 450 minuten beschermd bent, wat gelijk is aan 7,5 uur. Het SPF-getal vertelt je dus hoe lang de UV-straling van de zon erover zou doen om je huid rood te maken, versus de hoeveelheid tijd zonder een zonnebrandmiddel. Toch werkt dit in de praktijk niet zo.
Waarom zegt de SPF-waarde vaak niks?
De SPF-waarde geldt alleen bij gebruik van het product precies zoals voorgeschreven. In de praktijk zijn de meeste zonnebrandcrèmes lang voor hun maximale tijd onwerkzaam, meestal omdat ze niet goed zijn aangebracht. Vaak is de zonnebrandcrème te dun aangebracht of zijn er plekken op de huid ‘vergeten’. Ook wordt er bij warm weer vaak getranspireerd, waardoor het zweet de zonnebrand kan verdunnen. Het is het beste om het om de twee uur opnieuw aan te brengen.
Wat is het beschermingspercentage van SPF?
Een SPF 15 zonnebrandcrème blokkeert 93% van de UVB-straling, en SPF 30 blokkeert 97%. Daarna is het verschil in bescherming klein. SPF 50 blokkeert 98%, en SPF 100 houdt 99% van de UVB stralen tegen zodat ze je huid niet kunnen bereiken. Dat lijkt een klein verschil, maar het komt erop neer dat een SPF 30 zonnebrandcrème 50 procent meer UVB-straling op je huid doorlaat.
Hoe zit het met UVA-straling?
De SPF zegt vooral iets over de mate waarin UVB stralen worden tegengehouden. UVB stralen tasten vooral de bovenste laag van de huid aan, oftewel de opperhuid. Hierdoor kan de huid verbranden en neemt het risico op huidkanker toe. Ondertussen zendt de zon ook UVA stralen uit, die de onderste laag van de huid, de lederhuid, kunnen aantasten. De meeste zonnefilters beschermen alleen tegen UVB stralen, maar sommige kunnen ook tegen UVA stralen beschermen. Wil je bescherming tegen beide, dan moet je nagaan of je zonnebrandcrème ‘breedspectrum’ is. Zonnebrandcrèmes die dit op hun etiket hebben, hebben extra laboratoriumtests ondergaan. Ook al houdt de SPF-waarde alleen rekening met UVB-stralen, heb je wel degelijk bescherming nodig tegen UVA-stralen. Het advies is daarom om te kiezen voor een breedspectrum zonnebrand. Een SPF 30 is over het algemeen meer dan voldoende.
Het verschil tussen zonder zonnebrandcrème en met breedspectrum zonnebrandcrème:
Wat is het verschil tussen UVA en UVB?
Ultraviolet licht is onzichtbaar voor de mens, omdat het kortere golflengten heeft dan het licht dat onze ogen kunnen waarnemen. UVB-stralen hebben met 280-315 nm een korte golflengte, waardoor deze niet zo diep in de huid kunnen doordringen en de energie vooral in de oppervlakte van de huid opgenomen wordt. UVA-stralen hebben met 315-400 nm een langere golflengte, waardoor ze veel dieper doordringen in de huid. Een verbrande huid wordt voornamelijk veroorzaakt door UVB-straling, wat het risico op huidkanker op termijn doet stijgen. UVA stralen beschadigen de diepere huid, wat tot rimpels en veroudering leidt. UVA-straling zorgt er ook voor dat we het pigment melanine aanmaken, om ons te beschermen tegen UV-straling. Mensen met een donkerder huidskleur en meer melanine hebben minder kans op huidkanker. In het kort heeft UVA-straling een langere golflengte, en wordt in verband gebracht met huidveroudering, UVB-straling heeft een kortere golflengte en wordt in verband gebracht met huidverbranding:
Ongeveer 95% van het licht bestaat uit UVA, omdat UVB grotendeels door onze atmosfeer eruit wordt gefilterd. UVA is dus ook aanwezig voor en na dat de zon op z’n hoogste punt staat. UVA kan overigens ook door glas en wordt niet zo goed door wolken tegengehouden. Omdat je van UVA niet snel verbrandt, zal je een overmaat hieraan niet snel opmerken. Regelmatige blootstelling aan UVA zal op termijn zichtbaar worden aan huidveroudering zoals pigmentvlekken, rimpels, verslapping en droogheid. Daarbij veroorzaakt UVA, net als UVB, ook schade aan het DNA met als gevolg een verhoogd risico op huidkanker. Ook al is de kans dat UVA kanker veroorzaakt gewoonlijk veel kleiner dan UVB, toch komt UVA in zonlicht 20 keer meer voor dan UVB. Hierdoor kan ook UVA bijdragen aan het ontstaan van huidkanker, ondanks dat UVA-straling door het DNA niet zo veel wordt opgenomen als UVB.
Bronnen:
- What does the SPF rating really mean? Australian Academy of Science, 2022.
- What Does “SPF” Mean? Kate Lohnes, Encyclopædia Britannica.
- Should you use very high SPF sunscreen? Heather Alexander, The University of Texas MD Anderson Cancer Center.
- Ask the Expert: Does a High SPF Protect My Skin Better? Steven Q. Wang, MD. The Skin Cancer Foundation.
- Wat doet UV-A-straling met de huid? Dr. Jetske Ultee.
- De Gruijl FR. Photocarcinogenesis: uva vs uvb. Methods Enzymol. 2000;319:359-366.
