Een doorsnee, goed doorvoede man van 70 kilo heeft technisch gezien genoeg calorieën opgeslagen om tussen 1 en 3 maanden te overleven. Mensen die vrijwillig gestopt zijn met eten om deel te nemen aan hongerstakingen zijn echter na 45 en 61 dagen gestorven, wat erop wijst dat het onwaarschijnlijk is dat iemand 3 maanden zou overleven.
Een Zweedse man, gevonden in een auto bedolven onder sneeuw, zegt dat hij twee maanden zonder voedsel overleefde door handvol sneeuw te eten. Maar hoe lang kunnen mensen zonder voedsel?
De duur van het overleven zonder voedsel wordt sterk beïnvloed door factoren als lichaamsgewicht, genetische variatie, andere gezondheidsoverwegingen en, het belangrijkst, de aan- of afwezigheid van uitdroging.
Voedsel- en waterconsumptie is essentieel voor het menselijk leven. Je lichaam heeft energie uit voedselbronnen en hydratatie uit water nodig om goed te kunnen functioneren. De vele systemen in je lichaam werken optimaal met een gevarieerde voeding en voldoende waterinname per dag. Maar ons lichaam is ook in staat om dagenlang zonder water te overleven. We kunnen dagen of soms weken zonder voedsel, door aanpassingen aan ons metabolisme en energieverbruik.
Waarom de tijdsduur varieert
Het weglaten van voedsel- en wateropname gedurende een aanzienlijke periode wordt ook wel verhongering genoemd. Je lichaam kan na een dag of twee zonder voedsel of water aan verhongering onderhevig zijn. Op dat moment begint het lichaam anders te functioneren om de hoeveelheid energie die het verbrandt te verminderen. Uiteindelijk leidt verhongering tot de dood. Er is geen harde en snelle “vuistregel” voor hoe lang je zonder voedsel kunt leven. Er is een gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar verhongering omdat het nu onethisch wordt geacht verhongering bij menselijke proefpersonen te bestuderen. Er zijn enkele studies die oud onderzoek over verhongering onderzoeken, en ook recentere voorvallen van verhongering in de echte wereld onderzoeken. Deze voorvallen omvatten hongerstakingen, religieuze vasten, en andere situaties.
Deze studies hebben verschillende waarnemingen over verhongering aan het licht gebracht:
- Een artikel in Archiv Fur Kriminologie stelt dat het lichaam 8 tot 21 dagen zonder voedsel en water kan overleven, en tot twee maanden als er toegang is tot een voldoende waterinname.
- Moderne hongerstakingen hebben inzicht verschaft in verhongering. Een studie in het British Medical Journal haalde verschillende hongerstakingen aan die na 21 tot 40 dagen eindigden. Deze hongerstakingen eindigden vanwege de ernstige, levensbedreigende symptomen die de deelnemers ondervonden.
- Er schijnt een bepaald “minimum” getal op de schaal van de lichaamsmassa-index (BMI) te zijn om te overleven. Volgens het tijdschrift Nutrition kunnen mannen met een BMI van minder dan 13 en vrouwen met een BMI van minder dan 11 het leven niet volhouden.
- Een artikel in het British Medical Journal concludeert dat wie een normaal gewicht heeft sneller een hoger percentage van zijn lichaamsgewicht en spierweefsel verliest dan wie zwaarlijvig is als hij de eerste drie dagen honger lijdt.
- Volgens het tijdschrift Nutrition maakt de lichaamssamenstelling van vrouwen dat ze langer tegen honger kunnen.
Hoe is dit mogelijk?
Dagen en weken kunnen leven zonder voedsel en water lijkt voor velen van ons ondenkbaar. Immers, een dag lang vasten of zelfs een urenlang stuk zonder voedsel en water kan velen van ons prikkelbaar maken en weinig energie geven.
Je lichaam past zich in feite aan als je een kortstondig vasten onderneemt of gedurende zeer lange tijd niet aan voedsel en water kunt komen. Hierdoor kunnen mensen zich bezighouden met religieus vasten en zelfs “vastende” diëten zoals de eat-stop-eat aanpak uitproberen zonder hun lichaam onherstelbare schade toe te brengen.
Het duurt ongeveer acht uur zonder eten voor je lichaam verandert hoe het werkt. Daarvóór functioneert het alsof je regelmatig eet.
Onder normale omstandigheden breekt je lichaam voedsel af tot glucose. De glucose levert energie aan het lichaam.
Zodra het lichaam 8 tot 12 uur geen toegang tot voedsel heeft gehad, is je glucose-opslag uitgeput. Je lichaam begint glycogeen uit je lever en spieren om te zetten in glucose.
Nadat je glucose en glycogeen uitgeput zijn, begint je lichaam aminozuren te gebruiken om energie te leveren. Dit proces heeft invloed op je spieren en kan je lichaam ongeveer drie dagen van uithongering meeslepen voordat de stofwisseling een grote omslag maakt om mager lichaamsweefsel te behouden.
Om overmatig spierverlies te voorkomen, begint het lichaam te vertrouwen op vetreserves om ketonen aan te maken voor energie, een proces dat ketose heet. Je zult in deze periode aanzienlijk gewichtsverlies ervaren. Een van de redenen waarom vrouwen hongersnood langer kunnen volhouden dan mannen is dat hun lichaam een hogere vetsamenstelling heeft. Vrouwen zijn ook in staat om tijdens een hongersnood eiwit en mager spierweefsel beter vast te houden dan mannen.
Hoe meer vetreserves beschikbaar zijn, hoe langer iemand gewoonlijk tijdens een hongerdood kan overleven. Als de vetreserves volledig gemetaboliseerd zijn, valt het lichaam terug op spierafbraak voor energie, want dat is de enige overgebleven brandstofbron in het lichaam.
Je begint ernstige bijverschijnselen te krijgen tijdens het stadium van verhongering waarin je lichaam zijn spierreserves voor energie gebruikt. Een studie in het British Medical Journal stelt dat mensen die een hongerstaking ondergaan goed in de gaten gehouden moeten worden op ernstige bijverschijnselen van verhongering nadat ze 10 procent van hun lichaamsgewicht verloren hebben. Het zegt ook dat zeer ernstige aandoeningen optreden als iemand 18 procent van zijn lichaamsgewicht verliest.
Waarom heeft de inname van water hier invloed op?
Je hebt veel meer kans om wekenlang – en mogelijk maandenlang – een hongerdood te overleven als je in staat bent een gezonde hoeveelheid water tot je te nemen. Je lichaam heeft veel meer in zijn reserves om voedsel te vervangen dan vocht. Je nierfunctie vermindert binnen een paar dagen zonder goede hydratatie.
Volgens een artikel kunnen mensen op hun sterfbed tussen 10 en 14 dagen overleven zonder voedsel en water. Er zijn enkele langere perioden van overleving opgemerkt, maar die komen minder vaak voor. Bedenk dat mensen die bedlegerig zijn niet veel energie verbruiken. Iemand die gezond en mobiel is zou waarschijnlijk veel eerder omkomen.
Een studie die naar hongerstakingen keek stelde voor dat iemand minstens 1,5 liter water per dag moet drinken om de hongerdood langere tijd te overleven. De studie stelde ook voor een halve theelepel zout per dag aan het water toe te voegen om de nierfunctie te helpen.
Bijwerkingen en risico’s van beperkt eten
Leven zonder toegang tot voedsel en water kan nadelige gevolgen hebben voor je lichaam. De vele systemen van je lichaam zullen beginnen te verslechteren, ondanks het vermogen van je lichaam om dagen en weken zonder voedsel en water door te gaan.
Enkele van de neveneffecten van verhongering zijn:
- flauwte
- duizeligheid
- daling van de bloeddruk
- vertragende hartslag
- hypotensie
- zwakte
- uitdroging
- schildklierstoring
- buikpijn
- laag kaliumgehalte
- schommeling van de lichaamstemperatuur
- posttraumatische stress of depressie
- hartaanval
- orgaanfalen
Wie langdurig honger lijdt, kan niet meteen beginnen met het consumeren van normale hoeveelheden voedsel. Het lichaam moet heel langzaam weer aan het eten gebracht worden om nadelige reacties, bekend als refeeding syndroom, te vermijden, waaronder:
- hartaandoeningen
- neurologische aandoeningen
- zwelling van het weefsel van het lichaam
Het hervatten van het eten na verhongering vereist toezicht van een arts en kan het eten van gekookte groenten, lactosevrije voedingsmiddelen, en een eiwit- en suikerarm dieet inhouden.
Waar het op neerkomt
Het menselijk lichaam is tamelijk veerkrachtig en kan dagen en weken functioneren zonder behoorlijk voedsel en water. Dit wil niet zeggen dat langdurig zonder voedsel gaan gezond is of beoefend moet worden.
Je lichaam kan zich een week of twee handhaven zonder toegang tot voedsel en water en mogelijk nog langer als je water verbruikt. Wie honger doormaakt zal door een arts in de gaten gehouden moeten worden om na de periode zonder voeding weer gezond te worden, om refeeding syndroom te voorkomen.
Om te onthouden
Het lichaam heeft de voedingsstoffen in voedsel nodig om te overleven. Zonder die voedingsstoffen zal het zijn eigen weefsel gaan afbreken om als voedsel te gebruiken. Verhongering beïnvloedt alle systemen en processen van het lichaam. In het algemeen is het waarschijnlijk dat een mens tussen 1 en 2 maanden zonder voedsel zou kunnen overleven.
Bronnen:
- How Long Can a Person Survive without Food? Alan D. Lieberson, Scientific American.
- Who, What, Why: How long can someone survive without food? BBC News Services
- How Long Can You Live Without Food? Medically reviewed by Natalie Butler, R.D., L.D. — Written by Natalie Silver, Healthline.
- How long can you survive without food? Medically reviewed by Grant Tinsley, PhD — Written by Amanda Barrell, Medical News Today.
