Pas vertelde iemand mij dat het de hondsdagen zijn en dat dit van grote invloed is op de voedselveiligheid. Ik had hier nog nooit van gehoord en ben toen gelijk op onderzoek uitgegaan. In deze nieuwsbrief lees je een verslag van mijn zoektocht.
Vorige week kocht ik een bakje met perziken, die duidelijk nog niet rijp waren omdat ze erg hard aanvoelden. Ze moesten dus nog even rijpen, maar helaas waren ze na 2 dagen zo erg beschimmeld, dat ik niet meer kon herkennen dat het hier ging om perziken. Later die week ging ik op visite en werd met een stuk appeltaart verwelkomd. Helaas kwam ik er al snel achter dat de appeltaart niet eetbaar bleek vanwege een flinke hoeveelheid schimmel. Daar lusten de honden zeker geen appeltaart van!
De hondsdagen blijkt te verwijzen naar de periode tussen 20 juli en 20 augustus op het noordelijk halfrond (1). Het heeft niks met honden te maken, want de herkomst van deze term is de ster Sirius. Deze wordt ook wel de Hondster genoemd en komt in deze tijd samen met de zon op. Deze ster staat relatief dicht bij de aarde, waardoor dit de helderste ster aan de hemel is (2). De term hondsdagen is zeker geen nieuw fenomeen, want de Romeinen hadden het er vroeger al over (3).
De warmte en hoge luchtvochtigheid tijdens de hondsdagen kunnen de houdbaarheid van voedsel sterk verkorten, omdat ze samen de ideale combinatie vormen voor de groei van micro-organismen zoals bacteriën en schimmels. Je voedsel kan hierdoor heel snel bederven, wat je zeker kan merken. Voedsel kan sneller gaan schimmelen, melk eerder schiften en je soep kan sneller zuur worden. Ook kunnen er plotseling meer fruitvliegjes opduiken. Daarnaast kunnen deze omstandigheden tijdens de hondsdagen er volgens een Finse studie ook voor zorgen dat het aantal infecties aan wonden en organen bij medisch ingrijpen twee keer hoger ligt (4, 5). In de Chinese geneeskunde houden sommige artsen en therapeuten rekening met het effect van deze periode tijdens hun behandeling (6).
Hoewel de term ‘hondsdagen’ in de volksmond al eeuwen gebruikt wordt, wordt hiermee in werkelijkheid een hete en vochtige periode in de zomer bedoeld. (7). De sterren aan de hemel verplaatsen zich door de eeuwen heen, waardoor op termijn Sirius niet meer in deze periode samen met de zon zal opkomen (8). Volgens de Belgen is een hondsdag een dag waarop de minimale nachttemperatuur hoger is dan 18,2 °C en de maximale dagtemperatuur hoger is dan 29,6 °C (9). Dat neemt niet weg dat de zomerperiode bij warmere temperaturen en/of een luchtvochtigheid van boven de 70% ervoor kan zorgen dat ons eten sneller bederft dan gebruikelijk (10, 11).
Wat is het probleem van schimmels?
Sommige mensen denken dat schimmels onschuldig zijn en geen kwaad kunnen, maar daar denken experts anders over. Schimmels kunnen mycotoxinen bevatten, die kunnen zorgen voor misselijkheid, diarree, immuunzwakte, leverziekten, kanker en zelfs de dood (12, 13, 14, 15). Sommige mensen zijn allergisch voor bepaalde schimmels en kunnen hierdoor een (dodelijke) allergische reactie krijgen (16). Ook kan het aantal bacteriën tijdens de hondsdagen in rap tempo toenemen. Je eten kan in deze periode sneller zorgen voor een voedselvergiftiging, daarom is het slim om enkele juiste maatregelen te nemen.
Tips tegen schimmels en bacteriën rond de hondsdagen
Om je voedsel tijdens de hondsdagen veilig te houden, kun je de volgende extra maatregelen nemen (17):
- Bedek je voedsel rond het serveren tijdens de maaltijd zoveel mogelijk, zodat de kans dat sporen van schimmels op het eten landen zo klein mogelijk wordt.
- Koop kleine hoeveelheden groenten en fruit tegelijk in en ga dus wat vaker naar de supermarkt om verse te halen.
- Bewaar je voedsel na gebruik zo snel mogelijk in goede afsluitbare bewaarbakjes.
- Zet bederfelijke waren zo snel mogelijk terug in de koelkast en bewaar ze nooit langer dan 2 uur buiten de koelkast.
- Bewaar restjes nooit langer dan 3 – 4 dagen.
- Houd voedsel zoals brood en deegwaren zo droog mogelijk.
- Probeer de luchtvochtigheid binnenshuis onder de 40 – 50% te houden.
- Zorg voor goede hygiëne: vervang in deze periode schoonmaakdoekjes en handdoeken eerder. Maak ook de koelkast vaker schoon; dit kan gemakkelijk met een eetlepel natriumbicarbonaat in een liter schoonmaakwater.
- Ruik nooit aan beschimmeld voedsel, omdat je de schimmelsporen hierdoor in kunt ademen, met alle gevolgen van dien.
Slotwoord
De term hondsdagen vindt z’n oorsprong in de astronomie, maar in de praktijk verwijst het naar warmere zomerdagen met een hoge luchtvochtigheid, waardoor ons voedsel sneller kan bederven. Door hier extra rekening mee te houden en de juiste maatregelen te nemen, kun je jezelf goed beschermen tegen het verhoogde risico op een voedselvergiftiging.
