Als je tijd buiten doorbrengt of huisdieren hebt die naar buiten gaan, moet je oppassen voor teken. Teken zijn kleine bloedzuigende parasieten die vele soorten ziekten kunnen overbrengen op dieren en mensen. De ziekte van Lyme is bij de meesten mensen wel bekend, maar enkele anderen onbekendere ziekten die je van een tekenbeet kunt krijgen zijn ehrlichiose, Rocky Mountain spotted fever en tularemie. In dit artikel kom je te weten welke ziektes teken nog meer kunnen overdragen en wat deze ziektes precies inhouden.
Deze lijst toont de meest voorkomende door teken overgebrachte ziektes, maar is alsnog niet helemaal volledig:
- De ziekte van Lyme kan opgelopen worden in gematigde bosgebieden in heel Europa en Noord-Azië, hoewel ze meer voorkomt in Oost- en Midden-Europa dan in West-Europa. De ziekte van Lyme buiten de Verenigde Staten wordt vaak veroorzaakt door verschillende genospecies van Borrelia burgdorferi sensu lato en kan enigszins verschillende symptomen hebben. Antilichamen tegen Borrelia burgdorferi sensu lato soorten die buiten de Verenigde Staten infectie veroorzaken kunnen niet betrouwbaar worden opgespoord door alle tests die in de Verenigde Staten voor de ziekte van Lyme gebruikt worden. Zorgverleners die internationaal-verworven Lymeziekte vermoeden, moeten diagnostische tests gebruiken die voor deze soorten gevalideerd zijn.
- Krim-Congo hemorragische koorts komt voor in Oost-Europa, vooral in de voormalige Sovjet-Unie; in het noordwesten van China; Centraal-Azië; Zuid-Europa; Afrika; het Midden-Oosten; en het Indiase subcontinent.
- Gevlekte koorts (rickettsiale infecties) komt vaak voor bij terugkerende reizigers. In het westen wordt de vaakst gediagnosticeerde rickettsiale infectie die met internationale reizen in verband wordt gebracht, veroorzaakt door Rickettsia africae (de verwekker van Afrikaanse gevlekte koorts).
- De Kyasanur bosziekte komt voor in het zuiden van India en wordt meestal in verband gebracht met blootstelling aan teken tijdens het oogsten van bosproducten. Bovendien is een soortgelijk virus beschreven in Saoedi-Arabië (Alkhurma hemorrhagic fever virus).
- Omsk Hemorrhagic Fever (OHF) komt voor in de westelijke Siberische regio’s Omsk, Novosibirsk, Kurgan, en Tyumen. Het kan ook opgelopen worden door direct contact met besmette muskusratten.
- Door teken overgedragen encefalitis (TBE) komt voor in sommige beboste gebieden in Europa en Azië, van Oost-Frankrijk tot Noord-Japan en van Noord-Rusland tot Albanië. TBE wordt veroorzaakt door het TBE virus, een flavivirus dat nauw verwant is aan het Powassan virus. Het TBE virus heeft drie subtypes: Europees, Siberisch, en Verre Oosten. TBE virus wordt hoofdzakelijk op de mens overgedragen door besmette teken van de Ixodes soort. Het kan ook opgelopen worden door het innemen van ongepasteuriseerde zuivelproducten (zoals melk en kaas) van besmette geiten, schapen, of koeien.
Opmerking: Anaplasmose, babesiose, ehrlichiose, tularemie, tickborne relapsing fever, Rocky Mountain spotted fever, en de ziekte van Powassan kunnen ook internationaal verworven worden.
In de Verenigde Staten dragen teken weer andere ziekteverwekkers bij zich die bij de mens ziekte kunnen veroorzaken, waaronder:
- Anaplasmose wordt op de mens overgebracht door tekenbeten, voornamelijk van de zwartbenige teek (Ixodes scapularis) in het noordoosten en het hoger midwesten van de V.S. en de westelijke zwartbenige teek (Ixodes pacificus) langs de kust van de Stille Oceaan.
- Babesiose wordt veroorzaakt door microscopische parasieten die rode bloedcellen infecteren. De meeste menselijke gevallen van babesiose in de V.S. worden veroorzaakt door Babesia microti. Babesia microti wordt overgebracht door de zwartbenige teek (Ixodes scapularis) en komt vooral voor in het noordoosten en het hoge midwesten.
- Onlangs is Borrelia mayonii infectie beschreven als een ziekteoorzaak in het bovenste midwesten van de Verenigde Staten. Ze is aangetroffen in zwartbenige teken (Ixodes scapularis) in Minnesota en Wisconsin. Borrelia mayonii is een nieuwe soort en is de enige soort naast B. burgdorferi waarvan bekend is dat ze in Noord-Amerika de ziekte van Lyme veroorzaakt.
- Borrelia miyamotoi infectie is onlangs beschreven als ziekteveroorzaker in de V.S. Ze wordt overgebracht door de zwartpootteek (Ixodes scapularis) en heeft een verspreidingsgebied dat lijkt op dat van de ziekte van Lyme.
- Bourbonvirus infectie is vastgesteld bij een beperkt aantal patiënten in het Midwesten en het zuiden van de Verenigde Staten. Op dit moment is niet bekend of het virus ook in andere gebieden van de Verenigde Staten kan voorkomen.
- Colorado tekenkoorts wordt veroorzaakt door een virus dat wordt overgebracht door de Rocky Mountain houtteek (Dermacentor andersoni). Het komt voor in de Rocky Mountain staten op hoogtes van 4.000 tot 10.500 voet.
- Ehrlichiose wordt op de mens overgebracht door de eenzame ster teek (Ambylomma americanum), die vooral in het zuid-centrale en oostelijke deel van de V.S. voorkomt.
- Er zijn gevallen van het Heartland virus vastgesteld in het Midwesten en het zuiden van de Verenigde Staten. Studies suggereren dat Lone Star teken het virus kunnen overbrengen. Het is onbekend of het virus ook in andere gebieden van de V.S. kan voorkomen.
- De ziekte van Lyme wordt overgebracht door de zwartbenige teek (Ixodes scapularis) in het noordoosten van de V.S. en het bovenste middenwesten van de V.S. en door de westelijke zwartbenige teek (Ixodes pacificus) langs de kust van de Stille Oceaan.
- De ziekte van Powassan wordt overgebracht door de zwartbenige teek (Ixodes scapularis) en de bosmarmotenteek (Ixodes cookei). Gevallen zijn vooral gemeld uit noordoostelijke staten en het gebied van de Grote Meren.
- Rickettsia parkeri rickettsiose wordt op de mens overgebracht door de Golfkustteek (Amblyomma maculatum).
- Rocky Mountain spotted fever (RMSF) wordt in de V.S. overgebracht door de Amerikaanse hondenteek (Dermacentor variabilis), de Rocky Mountain houtteek (Dermacentor andersoni), en de bruine hondenteek (Rhipicephalus sangunineus). De bruine hondenteek en andere tekensoorten worden in verband gebracht met RMSF in Midden- en Zuid-Amerika.
- STARI (Southern tick-associated rash illness) wordt overgedragen via beten van de lone star teek (Ambylomma americanum), die in het zuidoosten en oosten van de V.S. voorkomt.
- Door teken overgedragen relapsing fever (TBRF) wordt op mensen overgebracht door de beet van besmette zachte teken. TBRF is gemeld in 15 staten: Arizona, Californië, Colorado, Idaho, Kansas, Montana, Nevada, New Mexico, Ohio, Oklahoma, Oregon, Texas, Utah, Washington, en Wyoming en wordt in verband gebracht met het slapen in rustieke hutten en vakantiehuizen.
- Tularemie wordt op de mens overgebracht door de hondenteek (Dermacentor variabilis), de houtteek (Dermacentor andersoni), en de eenzame ster teek (Amblyomma americanum). Tularemie komt in de hele V.S. voor.
- 364D rickettsiosis (Rickettsia phillipi, voorgesteld) wordt op de mens overgebracht door de Pacifische kustteek (Dermacentor occidentalis teken). Dit is een nieuwe ziekte die in Californië is aangetroffen.
Teken waarvan niet bekend is dat ze de ziekte van Lyme overbrengen zijn onder andere de eenzame ster teek (Amblyomma americanum), de Amerikaanse hondenteek (Dermacentor variabilis), de Rocky Mountain houtteek (Dermacentor andersoni), en de bruine hondenteek (Rhipicephalus sanguineus).
Als je een teek snel (binnen 24 uur) verwijdert, kun je de kans dat je ziektes krijgt sterk verkleinen. Het duurt enige tijd voor ziekte veroorzakende bacteriën zich van de teek naar de gastheer verplaatsen. Hoe langer de teek vastzit, hoe groter het risico om er ziekte van te krijgen.
Je kunt je tegen TBE laten vaccineren als je risico loopt
Teken overgedragen encefalitis (TBE) is één van de weinige infectie die door tekenbeten wordt verspreid waartegen je kunt laten vaccineren. Bij 2 injecties met het vaccin ben je ongeveer een jaar beschermd. Een 3e injectie kan je ongeveer 3 jaar beschermen.
Sommige teken zijn zo klein dat ze moeilijk te zien kunnen zijn. Teken kunnen op je terechtkomen als je door gebieden loopt waar ze leven, zoals hoog gras, bladafval of struiken.
Teken kunnen zich op elk deel van het menselijk lichaam vastzetten, maar worden vaak gevonden op moeilijk te zien plaatsen zoals de liezen, oksels en hoofdhuid. In de meeste gevallen moet de teek 36 tot 48 uur of langer vastzitten voordat de ziektes worden overgebracht.
De meeste mensen worden besmet door de beten van onvolwassen teken, die nimfen genoemd worden. Nimfen zijn klein (minder dan 2 mm) en moeilijk te zien; ze voeden zich tijdens de lente- en zomermaanden. Volwassen teken kunnen ook de bacteriën overbrengen, maar ze zijn veel groter en de kans is groter dat ze ontdekt en verwijderd worden voordat ze tijd gehad hebben om de bacterie over te brengen. Volwassen Ixodes teken zijn het meest actief tijdens de koelere maanden van het jaar.
Bronnen:
- Lyme disease, NHS National Health Service (U.K.).
- Diseases Transmitted by Ticks, Centers for Disease Control and Prevention.
- Tick Bite, MedlinePlus, National Library of Medicine.
