25 opmerkelijke feiten over het menselijk lichaam volgens de wetenschap

We zijn vaak zo druk bezig met alle dagelijks beslommeringen, dat we geen oog hebben voor hoe bijzonder het is om een mens te zijn en hoe wonderlijk het leven is. We vinden het leven vaak maar normaal, maar het zit allemaal razend knap in elkaar. Ondanks dat veel mensen erg ongezond leven, weet het lichaam zich vaak nog relatief goed staande te houden. We vragen ons soms af hoe het kan dat we zo vaak ziek worden, terwijl het tegelijkertijd verbazingwekkend is dat er zoveel mensen zijn die relatief weinig ziek worden, ondanks hun ongezonde dieet vol met geraffineerde voeding.

Hierbij 25 opmerkelijke en bijzondere feiten en wetenswaardigheden over het menselijk lichaam:

1. Ons lichaam bevat meer bacteriën dan lichaamseigen cellen. De meeste van deze bacteriën bevinden zich in onze darmen (1). Volgens schattingen zijn we hierdoor voor slechts 43% menselijk (2).
2. Onze darmen hebben volgens de anatomische tekstboeken een oppervlakte van een tennisveld (3). Moderne wetenschappers hebben dit nagerekend en het blijkt bij nader inzien toch om de oppervlakte van een badmintonveld te gaan (4, 5). Alsnog heel groot dus!
3. Er wordt geschat dat in menselijke darmen ongeveer 1000 verschillende bacteriesoorten voorkomen, maar een gemiddeld mens heeft er ongeveer 150 (6). Wetenschappers schatten dat ongeveer 30 – 40 soorten hiervan 99% van de darmflora uitmaken (7). Het geschatte aantal bacteriën dat de darmmicrobiota samenstelt, ligt tussen de 10 en 100 triljoen bacteriën (8). Daarbij komt dat groot deel van onze immuuncellen zich in de darmen bevinden (9).
4. Het microbioom in de mond is ongelooflijk complex: de gemiddelde volwassene heeft ongeveer 50-100 miljard bacteriën in de mondholte, die samen ongeveer 200 bacteriesoorten vertegenwoordigen (10).
5. Het menselijk brein bevat ongeveer 100 miljard neuronen (11). De totale lengte van het zenuwvezelnetwerk in de hersenen is ongeveer 500.000 km, meer dan de afstand tussen de aarde en de maan (12). Met 1,5 kilo maakt ons brein slechts 2% van ons lichaamsgewicht uit, maar verbruikt het 20% van de totale dagelijkse hoeveelheid energie die ons lichaam verbrandt (13). Het brein verbruikt slechts 20 watt, iets dat vele malen zuiniger is dan kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT (14, 15, 16, 17).
6. Het menselijk immuunsysteem van een volwassen man weegt ongeveer 1,2 kilo en dat van een vrouw ongeveer 1 kilo. Onderzoekers hebben voor het eerst een uitgebreide telling gemaakt van alle immuuncellen in het menselijk lichaam. Ze schatten dat er ongeveer 1,8 biljoen immuuncellen in het lichaam van een gemiddelde volwassen man zitten (18, 19).
7. Als volwassene hebben we maar liefst 100.000 km aan bloedvaten in ons lichaam. Dat komt neer op een afstand van meer dan twee keer de omtrek van de aarde (20, 21, 22).
8. Je hart klopt 100.000 keer per dag en pompt 3 miljoen liter bloed per jaar. Als je 75 wordt, zou dat genoeg zijn om 90 olympische zwembaden te vullen. Hartkanker is heel zeldzaam, omdat hartcellen al vroeg in het leven stoppen met delen (23, 24).
9. Onze menselijke neus kan volgens de laatste berekeningen ongeveer 1 biljoen verschillende geuren onderscheiden (25).
10. We zijn in staat om tussen 1 en 10 miljoen verschillende kleuren waar te nemen, sommigen kunnen door een genetische mutatie meer kleuren zien dan anderen (26, 27).
11. We knipperen meer dan 10.000 keer per dag met onze ogen (28). Dat zijn miljoenen en miljoenen keren per jaar.
12. Je vingers zijn in staat om een piepklein randje te voelen dat slechts 13 nanometer groot is, dit is 7.500 keer kleiner dan de diameter van een menselijke haar (29, 30).
13. Ons lichaam wordt elke 7 – 10 jaar vernieuwd. De meeste cellen worden elke 7 tot 10 jaar vervangen. Dagelijks worden ongeveer 330 miljard cellen vervangen, vooral in ons bloed en onze darmen. Deze hebben een korte levensduur van enkele dagen tot maanden. Andere cellen, zoals hersen- en hartcellen, gaan een leven lang mee (31, 32).
14. Volgens de laatste studies heeft een gemiddelde volwassen man ongeveer 36 biljoen cellen in zijn lichaam (een biljoen heeft 12 nullen, dus in cijfers wordt het dan 36.000.000.000.000). Dit schatten de onderzoekers na analyse van de gegevens uit meer dan 1500 wetenschappelijke artikelen. Ze vonden meer dan 400 bekende celtypen verdeeld over 60 verschillende weefsels in het menselijk lichaam (33).
15. Pasgeboren baby’s hebben ongeveer 270 botten, terwijl volwassenen er 206 hebben. Dit komt doordat veel van de botten van baby’s bij het opgroeien samensmelten, waardoor het totale aantal afneemt (34). Het lichaamsdeel met de meeste botten is de hand, met maar liefst 27 afzonderlijke botten (35). Het dijbeen is het langste, zwaarste en sterkste bot in het menselijk lichaam (36). De gehoorbeentjes zijn de kleinste botjes van het menselijk skelet (37).
16. Het menselijk lichaam bevat ongeveer 600 spieren die samen ongeveer 40% – 50% van het totale lichaamsgewicht voor hun rekening nemen (38).
17. Ongeveer 10% van de menselijke bevolking is linkshandig (39). De voorkeur voor links- of rechtshandig is biologisch en deels genetisch bepaald. Door millennia van natuurlijke selectie zit de aansturing van spraak en taal bij de meeste mensen in de linker hersenhelft, de kant die ook de rechterhand aanstuurt (40).
18. Ons DNA is zo lang dat het ongevouwen 100 miljard km zou beslaan, genoeg voor 150.000 reizen naar de maan. Hoewel 99,6% van het DNA identiek is bij alle mensen, worden individuele verschillen tussen mensen bepaald door de 0,4% variatie in DNA (41).
19. Maagzuur kan metaal oplossen, zoals blijkt uit onderzoek waarin scheermesjes in slechts 24 uur tot 37% van hun gewicht verloren door de corrosieve werking ervan (42).
20. Tandglazuur is het hardste materiaal in ons lichaam, met een extreem hoog gehalte van 95% aan calciumfosfaat in gezonde volwassen tanden. Dit supersterke pantser zorgt voor maximale duurzaamheid, waardoor tanden kunnen functioneren als wapen, gereedschap en voor voedselverwerking (43, 44).
21. De nagels aan onze vingers groeien gemiddeld twee keer sneller dan onze teennagels (45). Gemiddeld groeien vingernagels 3,47 mm per maand. Het maakt hierbij wel uit of het zomer is of winter. De nagels aan je dominante hand groeien iets sneller, waarbij de nagels aan de kleine vingers langzamer groeien dan die aan de grotere vingers (46, 47).
22. We produceren dagelijks ongeveer één liter speeksel (48). Speeksel bestaat voor 99% uit water en voor 1% uit eiwitten en zouten. Het bevat ook lysozym, een enzym dat veel bacteriën afbreekt en de overgroei van bacteriën in de mond voorkomt (49).
23. Op onze tong hebben we ongeveer 8000 – 9000 smaakpapillen (50). Zij gaan elk ongeveer 10 dagen mee en worden dan vervangen (51, 52).
24. De lever kan na gedeeltelijke verwijdering weer aangroeien tot een volledige lever (53, 54). De lever is hierin uniek in vergelijking met andere organen. Dit proces kan enkele weken tot enkele maanden in beslag nemen.
25. Je bent in de ochtend langer dan in de avond (55). Gedurende de dag krimpen we een beetje door de werking van zwaartekracht op onze ruggenwervels.

Het menselijk lichaam zit heel knap in elkaar. Ongemerkt vinden er elke seconde biljoenen chemische reacties plaats in ons (56, 57). Door gezond te eten, goed te slapen, voldoende te bewegen en niet te stressen ondersteunen we deze processen en kunnen we onze gezondheid op de lange termijn enorm verbeteren.

Slotwoord
Het menselijk lichaam is een wonder van complexiteit. Ondanks onze drukke levens is het goed af en toe stil te staan bij dit wonder en onszelf te herinneren hoe bijzonder het leven is. Als we meer aandacht en bewustzijn krijgen voor hoe knap ons lichaam eigenlijk in elkaar zit, zullen we hopelijk ook meer gedreven worden om goed voor onszelf en elkaar te zorgen. Want uiteindelijk is de beste manier om dit wonder te eren, door er met respect en dankbaarheid mee om te gaan.