Veel mensen krijgen onvoldoende voedingsstoffen binnen door middel van voeding alleen (1). Op dit moment gebruikt meer dan de helft van de Nederlandse bevolking synthetische supplementen zoals multivitaminen (2). Er is echter veel discussie over de vraag of synthetische voedingsstoffen dezelfde voordelen bieden als natuurlijke voedingsstoffen. Sommige bronnen melden zelfs dat synthetische supplementen gevaarlijk kunnen zijn. Dit artikel geeft een objectieve kijk op de wetenschap met betrekking tot synthetische en natuurlijke voedingsstoffen.
Wat zijn synthetische en natuurlijke supplementen?
Natuurlijke voedingsstoffen: Deze worden verkregen uit volwaardige voeding in het voedingspatroon.
Synthetische supplementen: Ook wel beschreven als geïsoleerde voedingsstoffen. Deze zijn meestal kunstmatig, op industriële wijze geproduceerd.
Synthetische supplementen zijn geen ‘whole food supplementen’, die gemaakt zijn van geconcentreerde, gedroogde en echte voeding. De meerderheid van de supplementen die momenteel in de schappen ligt is kunstmatig geproduceerd. Dit kunnen o.a. vitaminen, antioxidanten, mineralen en aminozuren zijn. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van een pil, capsule, tablet, poeder of vloeistof en spiegelen de werking van natuurlijke voedingsstoffen in ons lichaam. Om erachter te komen of jouw supplement synthetisch of natuurlijk is kun je het etiket lezen. Natuurlijke supplementen benoemen meestal de oorspronkelijke voedingsbron of worden gelabeld als 100% plantaardig of dierlijk. Supplementen waarbij de inhoud individueel wordt opgesomd, zoals vitamine C, of chemische namen gebruiken zoals ascorbinezuur, zijn vrijwel zeker synthetisch.
Kortom: Synthetische voedingsstoffen zijn kunstmatige supplementen, die industrieel zijn verkregen of zijn geproduceerd in een lab. Natuurlijke voedingsstoffen worden gevonden in echte voedingsmiddelen.
Zijn natuurlijke en synthetische voedingsstoffen verschillend?
De geaccepteerde visie is dat synthetische voedingsstoffen chemisch bijna identiek zijn aan die uit voeding. Het productieproces van synthetische voedingsstoffen is echter geheel anders dan de manier waarop planten en dieren deze maken. Dus ondanks de gelijke structuur, kan je lichaam anders reageren op synthetische voedingsstoffen. Daarbij is het onduidelijk hoe goed synthetische voedingsstoffen worden opgenomen en gebruikt in het lichaam. Sommige worden makkelijk opgenomen, andere niet (3). Dit komt doordat wanneer je echte voeding eet, je niet alleen losse voedingsstoffen eet, maar een heel scala aan vitaminen, mineralen, cofactoren en enzymen, die tezamen optimaal gebruikt kunnen worden in het lichaam. Door een gebrek aan deze samenstellingen kunnen synthetische voedingsstoffen moeilijk hetzelfde effect hebben in het lichaam als hun natuurlijke tegenhangers (4). Onderzoeken hebben bijvoorbeeld aangetoond dat natuurlijke vitamine E twee keer zo effectief wordt opgenomen als de synthetische variant (5).
Kortom: Het is onduidelijk hoe goed synthetische voedingsstoffen worden opgenomen en gebruikt in het lichaam. Je lichaam zal voedingsstoffen het beste opnemen wanneer ze als geheel worden genomen, met een brede variatie aan voedingsstoffen.
Voedingstoffen in whole foods hebben gezondheidsvoordelen
Natuurlijke voeding kan helpen om hartziekten, diabetes, kanker en vroegtijdig overlijden onder controle te krijgen en voorkomen. Deze voordelen worden toegeschreven aan een breed scala aan vitaminen, mineralen, antioxidanten, vezels en vetzuren in echte voeding.
Groenten en fruit
Groenten en fruit zorgen voor de voorziening van vezels, vitaminen, mineralen en plantenstoffen, die veel gezondheidsvoordelen met zich meebrengen. Onderzoeken laten zien dat een hogere groenten- en fruitinname gelinkt wordt aan een verlaagde kans op hartziekten, kanker, diabetes, artritis en sommige hersenaandoeningen (6,7,8). Een verhoogde fruitinname is ook gelinkt aan een lage bloeddruk, mindere oxidatieve stress en een verbeterde bloedsuikerspiegel (9,10). Elke dagelijkse, geconsumeerde portie groenten of fruit kan het risico op hartziekte verminderen met 4-7% (11).
Vette vis
Wetenschappers zijn van mening dat hoge innames van omega-3 vetzuren in vette vis verantwoordelijk is voor een gezonder hart. Veel grote onderzoeken hebben uitgewezen dat mensen die regelmatig vis eten minder risico lopen op een hartaanval, beroerte en overlijden aan hartziekten (12,13,14,15). Een onderzoek onder meer dan 40.000 mannen tussen de 40-75 jaar wees uit dat degenen die wekelijks meer vis aten 15% minder kans liepen op een hartaandoening (16).
Bonen en peulvruchten
Deskundigen zijn van mening dat het hoge gehalte aan oplosbare vezels en het brede scala aan vitaminen, mineralen en antioxidanten in bonen en peulvruchten het risico op hartziekten, diabetes en bepaalde kankersoorten kunnen helpen verminderen (17,18,19). Het dagelijks eten van een portie peulvruchten, zoals bonen, erwten en kikkererwten wordt gelinkt aan 5% lagere LDL-cholesterolwaarden en 5-6% minder risico op hartziekten (20).
Noten en zaden
Noten en zaden zijn rijk aan antioxidanten, mineralen en gezonde vetten. Ze worden geassocieerd met een verlaagd risico op vroegtijdig overlijden, hartziekte en diabetes (21,22). Een review ondervond dat wekelijks vier porties noten werden gerelateerd aan 28% minder risico op hartziekte en 22% minder kans op diabetes (22).
Volle granen
Volle granen bevatten veel waardevolle voedingsstoffen, waaronder vezels, B-vitaminen en mineralen zoals ijzer, magnesium en selenium. Het consumeren van volle granen wordt ook in verband gebracht met bescherming tegen kanker, hartziekten, diabetes en obesitas (23).
Kortom: Bewijzen tonen aan dat natuurlijke voedingsstoffen in echte voeding vele chronische ziekten kunnen voorkomen, zoals hartziekten, diabetes, kanker en vroegtijdig overlijden.
Onderzoeken naar supplementen leveren verdeelde resultaten
Hoewel het duidelijk is dat natuurlijke voedingsstoffen veel gezondheidsvoordelen bieden, zijn de bewijzen voor synthetische supplementen verdeeld.
Multivitaminen
Sommige onderzoeken hebben ondervonden dat multivitaminen worden gerelateerd aan een lager risico op hartziekte en kanker (24,25,26,27,28). Andere onderzoeken vonden echter geen effect (29,30,31,32,33,34). Sommige onderzoeken relateerden multivitaminen zelfs aan een verhoogd risico op kanker (35,36,37,38). Een groot onderzoek onderzocht de effecten van hoge doses multivitaminen op de hartgezondheid. Na bijna vijf jaar werd ondervonden dat multivitaminen geen voordelige effecten boden (39). Andere onderzoeken linken multivitaminesupplementen echter aan een beter geheugen bij ouderen (40,41,42,43). Desalniettemin ondervond Physicians Health na twaalf jaar dagelijks gebruik van multivitaminen geen invloed op de hersenfunctie of het geheugen bij mannen van 65+ (44).
Losse en samengestelde vitaminen
Een review ondervond geen duidelijk bewijs dat losse of samengestelde supplementen gunstig zijn bij hartziekte (45). Eerdere onderzoeken duidden er echter op dat B-vitaminen zoals foliumzuur de hersenfunctie kan verbeteren (46). Toch hebben andere sterke onderzoeken gerapporteerd dat voedingssupplementen, waaronder de B-vitaminen, de hersenfunctie niet verbeteren (47,48). Ondanks de kennis dat voldoende vitamine D essentieel is voor de gezondheid en ziektepreventie, worden ook de vitamine D-supplementen kritisch onderzocht (49,50). Vitamine D-supplementen zijn gerelateerd aan talloze voordelen ten opzichte van o.a. kanker, gezonde botten en de hersenfunctie. Toch zijn deskundigen in overeenstemming dat meer bewijs vereist is (50,51). Deskundigen zijn het wel eens dat vitamine D-supplementen, gecombineerd met calcium, voor sterkere botten kunnen zorgen bij ouderen (50).
Antioxidanten
Meerdere onderzoeken hebben geen bewijzen gevonden dat antioxidantsupplementen, waaronder betacaroteen, vitamine A, C, E en selenium (geïsoleerd of gecombineerd) het risico op sterfte en kanker verlagen (52,53). Betacaroteensupplementen kunnen zelfs het risico op kanker onder de rokers verhogen (54). Desalniettemin kunnen antioxidant vitaminen en mineralen de ontwikkeling van ziekten die blindheid veroorzaken vertragen. Op dit gebied is echter meer onderzoek vereist (55,56).
Kortom: Onderzoeken naar de gezondheidsvoordelen van veel synthetische supplementen zijn inconsistent, zwak of hebben weinig resultaat teweeggebracht.
Zou je synthetische supplementen moeten nemen?
Er is geen duidelijk bewijs waaruit blijkt dat de meeste synthetische supplementen gunstig zijn voor gezonde, goed gevoede mensen. Bepaalde groepen mensen zouden echter baat kunnen hebben bij synthetische supplementen. Hieronder vallen:
Ouderen: Deze groep neigt een hoger risico te lopen op een tekort aan vitamine D en kan ook baat hebben bij vitamine B12 en calcium voor de botten (57,58).
Veganisten en vegetariërs: Doordat bepaalde vitaminen en mineralen voornamelijk gevonden worden in dierlijke producten, heeft deze groep een grotere kans op een tekort aan vitamine B12, calcium, zink, ijzer en vitamine D (59,60).
Zwangere en vrouwen die borstvoeding geven: Deze vrouwen kunnen baat hebben bij extra vitaminen en/of mineralen (zoals vitamine D) en kunnen andere weer beter vermijden (zoals vitamine A) (61).
Vrouwen op vruchtbare leeftijd: Deze groep wordt vaak aangeraden om foliumzuursupplementen te nemen om het risico op neurale buisdefecten te verkleinen wanneer een vrouw zwanger raakt. Een teveel kan echter ook weer risico’s met zich meebrengen.
Mensen met tekorten aan voedingsstoffen: Sommige voedingssupplementen kunnen voedingstekorten opheffen, zoals bijvoorbeeld ijzersupplementen bij bloedarmoede door ijzertekort (62).
Kortom: Voor bepaalde groepen mensen die risico lopen op voedingstekorten kunnen bepaalde synthetische supplementen gunstig zijn.
Synthetische supplementen kunnen ronduit schadelijk zijn
Over het algemeen is het nemen van supplementen in de hoeveelheden die worden aanbevolen op het etiket veilig in gebruik voor de meeste mensen. De Food and Drug Administration en de EFSA testen de supplementen echter niet op veiligheid en effectiviteit voordat ze op de markt worden gebracht. Daarom kan supplementenfraude voorkomen. Dit kan betekenen dat supplementen meer of minder van de stoffen bevatten dan vermeld staat op het etiket. Als je al veel verschillende voedingsstoffen binnenkrijgt via je voeding, kunnen extra supplementen de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van de voedingsstoffen overschrijden. Een teveel aan wateroplosbare vitaminen zoals vitamine C en de B-vitaminen worden afgevoerd uit het lichaam via de urine. De vetoplosbare vitaminen- vitamine A, D, E en K- kunnen echter worden opgeslagen in het lichaam. Dit betekent dat er een risico bestaat dat er een te hoge opstapeling kan ontstaan, wat kan leiden tot hypervitaminose. Zwangere vrouwen moeten extra opletten met hun vitamine A inname, aangezien te grote hoeveelheden in verband zijn gebracht met geboorteafwijkingen (63). Resultaten van veel klinische experimenten wijzen uit dat betacaroteen, vitamine E en mogelijk hoge doses vitamine A het risico op vroegtijdig overlijden kunnen vergroten (64, 65).
Andere onderzoeken relateren het gebruik van multivitaminen aan een verhoogd risico op kanker, en ijzersupplementen kunnen schadelijk zijn voor mensen die ze niet nodig hebben (66,67,68,69). Er is ook bewijs dat synthetisch foliumzuur schadelijker is dan de natuurlijke variant in voeding. Het kan zich opbouwen in het lichaam en het risico op kanker verhogen (70,71,72).
Kortom: Het innemen van grote hoeveelheden synthetische supplementen kan schadelijke gezondheidseffecten teweegbrengen. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheden zijn voor de meeste mensen veilig, maar geadviseerd wordt om oplettend te zijn.
Tot slot
Onderzoeken hebben consistent uitgewezen dat synthetische supplementen geen vervanging kunnen zijn voor een gezond en uitgebalanceerd dieet. Het binnenkrijgen van natuurlijke ingrediënten uit echte voeding is een betere optie. Als je echter een duidelijk tekort hebt aan een bepaalde voedingsstof, kan het nemen van een supplement gunstig zijn (Met toestemming vertaald).