Voedingswaardetabel van edelgist per 100 gram:
| Per 100 g | Edelgist | ADH |
| kcal | 281 | 14,05% |
| Kj | 1176 | 14,00% |
| Water (g) | 0,00% | |
| Eiwit (g) | 50 | 89,29% |
| Koolhydraten (g) | 31,3 | 12,04% |
| Suiker (g) | 6,3 | |
| Vet (g) | 3,1 | 4,43% |
| Verzadigd (g) | ||
| E.O.V. (g) | ||
| M.O.V. (g) | ||
| Omega 6 (g) | ||
| Omega 3 (g) | ||
| Cholesterol (mg) | 0 | |
| Vezels (g) | 14,2 | 40,57% |
| A (mg) | 0 | 0,00% |
| B1 (mg) | 60 | 5454,55% |
| B2 (mg) | 60,6 | 4040,00% |
| B3 (mg) | 350 | 2187,50% |
| B5 (mg) | 6,3 | 126,00% |
| B6 (mg) | 60 | 4000,00% |
| B11 / Foliumzuur (ug) | 1500 | 500,00% |
| B12 (ug) | 48,7 | 1739,29% |
| C (mg) | 0 | 0,00% |
| D (ug) | 0 | 0,00% |
| E (mg) | 0 | 0,00% |
| Vitamine K (ug) | 0 | 0,00% |
| Natrium (mg) | 0,00% | |
| Kalium (mg) | 0 | 0,00% |
| Calcium (mg) | 0 | 0,00% |
| Fosfor (mg) | 0,00% | |
| IJzer (mg) | 4,5 | 56,25% |
| Jodium (ug) | 0,00% | |
| Magnesium (mg) | 150 | 50,00% |
| Koper (mg) | 0,8 | 88,89% |
| Selenium (ug) | 0 | 0,00% |
| Zink (mg) | 18,8 | 125,33% |
*Bron: Nevo, USDA, Pubmed, CNF
* Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
Over edelgist
Edelgist, ook wel voedingsgist of ‘nutritional yeast’ genoemd, is een inactieve gist. Het zijn lichtgele vlokken en ze hebben een kaasachtige smaak. Edelgist wordt gemaakt van Saccharomyces cerevisiae, een eencellige gist die ook wordt gebruikt in de bier-, wijn- en broodproductie. Edelgist is echter gedeactiveerd, dat wil zeggen dat het niet meer kan fermenteren. Edelgist bevat van nature vitamine B1, B2, B3, B6 en foliumzuur. Soms wordt het verrijkt met B12. Daarnaast bevat het mineralen en antioxidanten.
Bijzonder is dat edelgist, als een van de weinig plantaardige voedingsmiddelen, álle negen essentiële aminozuren bevat. Dit zijn bouwstoffen van eiwitten. Daardoor is het een bijzonder voedzaam product dat kan bijdragen aan een gezonde weerstand en een gezond cholesterolgehalte. Veel mensen kunnen bovendien de hartige smaak waarderen.
Herkomst
Verschillende bronnen melden dat edelgist al werd geproduceerd in het oude Egypte. Tegenwoordig wordt de gist geproduceerd door het te voeden met glucose van bietenmelasse. In het eindresultaat zit geen suiker meer.
Verkrijgbaar
Door de toenemende populariteit van plantaardige voeding is edelgist op steeds meer plaatsen te koop. Bijvoorbeeld bij ketens als Holland & Barrett en in natuurvoedings-winkels. Zelfs sommige reguliere supermarkten hebben het in hun (online) schap liggen. Meestal wordt het verkocht onder de naam ‘edelgistvlokken’.
Twee soorten
Er zijn twee soorten voedingsgist, onverrijkt en verrijkt. Onverrijkt edelgist bevat geen toegevoegde vitaminen of mineralen. Het bevat alleen de vitaminen en mineralen die de gistcellen van nature produceren bij hun groei. Verrijkt edelgist bevat synthetische vitaminen die tijdens het productieproces zijn toegevoegd om het gehalte aan voedingsstoffen te verhogen. Als er vitaminen aan de gist zijn toegevoegd, worden deze opgenomen in de ingrediëntenlijst.
Bewaren
Voedingsgist moet worden bewaard op een koele, donkere plaats om de vitaminen te behouden. Het moet ook goed afgesloten worden bewaard om vocht buiten te houden. Als het goed wordt opgeslagen, kan het tot twee jaar meegaan.
Toepassing
Edelgist wordt veel in de veganistische keuken gebruikt. Je kunt bijvoorbeeld Parmezaanse kaas in pesto vervangen door edelgist. Je kunt een heerlijke vegan ‘kaas’fondue maken met onder meer cashews, witte wijn en edelgist. Je kunt er een vegan mac and ‘cheese’ van maken. Het kan door soepen, sauzen of gestrooid over gerechten voor een hartige smaak.
Wist je dat?
- Je edelgist het beste koud kunt eten? Zo blijven de vitamines beter behouden.
- Edelgist rijk is aan purine? Mensen met jicht moeten het daarom met mate gebruiken.
- Je beter de biologische variant kunt kopen? Deze kost wat meer maar is helemaal natuurlijk. De reguliere variant is vaker deels synthetisch geproduceerd.
- Edelgist qua uiterlijk een beetje op vissenvoer lijkt?
Wetenschappelijke informatie over edelgist
Voedingsgist bevat krachtige antioxidanten glutathionine en selenomethionine (1, 2). Deze specifieke antioxidanten beschermen cellen tegen schade veroorzaakt door vrije radicalen en zware metalen. Hierdoor kan edelgist helpen om toxines in het lichaam te elimineren (3, 4).
Voedingsgist kan het immuunsysteem ondersteunen, onder meer omdat het twee belangrijke koolhydraten bevat in de vorm van alfa-mannan en bèta-glucaan. Studies laten zien dat het toevoegen van alfa-mannan en bèta-glucaan aan diervoeding de frequentie van infecties door pathogene bacteriën zoals E. coli en Salmonella bij varkens kan verminderen, evenals de vorming van tumoren bij muizen (5, 6).
Bèta-glucaan en alfa-mannan voorkomen dat ziekteverwekkende bacteriën zich aan het darmslijmvlies hechten. Daarbij stimuleren ze de immuuncellen, waardoor die effectiever infecties kunnen bestrijden. Ook hechten ze zich in voedselgewassen aan bepaalde soorten toxines die gist kunnen produceren en verminderen zo hun schadelijke werking.
Hoewel dierstudies veelbelovend zijn, is verder onderzoek nodig om te bepalen of de effecten van alfa-mannan en bèta-glucaan zich even sterk in mensen voordoen. Het bèta-glucaan, dat in voedingsgist zit, kan tot slot ook het cholesterolgehalte verlagen. Mannen met een hoog cholesterolgehalte, die acht weken dagelijks 15 gram bèta-glucaan uit gist consumeerden, verlaagden hun totale cholesterolgehalte met 6% (7). Een andere studie liet zien dat muizen, die bèta-glucaan uit gist kregen, al na 10 dagen een significant lager cholesterolgehalte hadden (8).
Bèta-glucaan komt ook voor in andere voedingsmiddelen, zoals haver en zeewier (9). Uitgebreid onderzoek toont aan dat bèta-glucaan uit haver het cholesterolgehalte aanzienlijk kan verlagen (10, 11, 12, 12, 13). Hoewel de chemische structuur van bèta-glucaan in haver iets anders is dan de structuur van bèta-glucaan in gist, suggereren onderzoeksresultaten dat ze vergelijkbare cholesterolverlagende effecten hebben, (14) maar om dit zeker te weten is verder onderzoek nodig.
Mogelijke bijwerkingen
Voedingsgist zit vol met vezels. Slechts 2 eetlepels (21 gram) edelgistvlokken bevatten ongeveer 5 gram voedingsvezel. Dat is ongeveer 20 procent van de aanbevolen dagelijkse inname (15). Een vezelrijk dieet kan de stoelgang bevorderen, maar het is belangrijk je vezelconsumptie geleidelijk te verhogen (16). Als je de hoeveelheid vezels in je dieet te snel laat stijgen, kun je last krijgen van krampen of zelfs diarree. Aangezien voedingsgist per portie veel vezels bevat, kun je de inname ervan dus het beste langzaam opbouwen. Bij het verhogen van je vezelinname is het bovendien belangrijk voldoende water te drinken (17).
Edelgist kan mogelijk hoofdpijn of migraineaanvallen triggeren omdat het de stof tyramine bevat. Tyramine is een verbinding die is afgeleid van het aminozuur tyrosine. Tyramine komt van nature voor in voedingsgist en geconcentreerde gistproducten zoals marmite (18, 19). De meeste mensen hebben hier overigens geen last van. (20, 21, 22, 23). Migraine is een aandoening die wordt gekenmerkt door terugkerende – vaak slopende – hoofdpijn. Onderzoekers proberen nog steeds te begrijpen hoe tyramine migraineaanvallen kan veroorzaken. Het lijkt er op dat tyramine inwerkt op het centrale zenuwstelsel waar het verschillende hormonen laat vrijkomen. Dit kan leiden tot een verhoging van de bloeddruk wat op zijn beurt weer hoofdpijn kan veroorzaken (24, 25).
Ook mensen met een gistintolerantie kunnen edelgist beter vermijden. Deze intolerantie blijkt het meest voor te komen bij personen met een inflammatoire darmziekte (IBD), zoals de ziekte van Crohn. Gist kan bij bepaalde personen met IBD een immuunreactie veroorzaken. Sommige studies suggereren dat het de symptomen kan verergeren (26, 27, 28). Overigens is de rol van voedingsgist in de ontwikkeling van IBD nog onduidelijk. Er is geen enkel duidelijk bewijs dat het een directe oorzaak van de ziekte zou zijn.
Zie voor meer informatie over voedingsmiddelen ook het boek:
