Kleurenblindheid, ook wel bekend als kleurenzichtdeficiëntie, is een aandoening die invloed heeft op iemands vermogen om kleuren of verschillen in kleuren te onderscheiden. Het is een fascinerend fenomeen dat de manier waarop mensen de wereld zien, sterk kan beïnvloeden. Maar hoeveel mensen zijn er eigenlijk kleurenblind? In dit artikel verkennen we de prevalentie van kleurenblindheid wereldwijd.
Wat is kleurenblindheid?
Voordat we ons richten op hoe vaak kleurenblindheid voorkomt, is het nuttig om een kort overzicht te geven van wat kleurenblindheid precies is. Kleurenblindheid is in de meeste gevallen een genetische aandoening, wat betekent dat het van ouders op kinderen kan worden overgedragen. Het treft het vermogen om bepaalde kleuren, zoals rood en groen, of soms blauw en geel, te onderscheiden. In zeldzame gevallen kunnen mensen helemaal geen kleuren zien, een toestand die achromatopsie wordt genoemd.
Hoe vaak komt kleurenblindheid voor?
Het aantal mensen dat kleurenblind is, varieert afhankelijk van de bevolking en het type kleurenblindheid. Volgens schattingen is ongeveer 1 op de 12 mannen (ongeveer 8%) en 1 op de 200 vrouwen (ongeveer 0,5%) in de wereld getroffen door kleurenblindheid. Dat betekent dat er in Nederland bijna 1,5 miljoen mensen kleurenblind zijn. Wereldwijd zijn het er zo’n 300 miljoen.
Welke soorten van kleurenblindheid bestaan er?
De meest voorkomende vorm van kleurenblindheid is rood-groen kleurenblindheid, waarbij mensen moeite hebben om rode en groene kleuren te onderscheiden. Meer dan een eeuw geleden ontwikkelde de Japanse oogarts Shinobu Ishihara, samen met zijn assistent die kleurenblind was, een test. Deze test, genaamd de Ishihara-kleurtest, is nog steeds de meest betrouwbare methode om problemen met het zien van kleuren op te sporen. Deze test wordt voornamelijk gebruikt om te kijken of iemand moeite heeft met het onderscheiden van rood en groen. De test bestaat uit 38 verschillende platen. Op elke plaat zie je een afbeelding van stippen in allerlei kleuren. In die afbeelding is een cijfer verborgen, gemaakt van stippen in een contrasterende kleur. Als je wilt weten of je kleuren goed kunt zien, dan is de Ishihara-kleurtest de beste optie:
Blauw-geel kleurenblindheid is zeldzamer, en totale kleurenblindheid is zeer zeldzaam. Er zijn twee soorten kleurenblindheid: Mensen die moeite hebben om rood en groen te onderscheiden, en mensen die moeite hebben om blauw en geel te onderscheiden. Dichromatisme is een vorm van kleurenblindheid die redelijk ernstig kan zijn. Het is een erfelijke aandoening die vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen. Bij dichromatisme ontbreekt één van de twee kegeltjes in het oog die kleurgevoelig zijn. Hierdoor wordt het zien van kleuren teruggebracht tot twee dimensies. Dit houdt in dat mensen met dichromatisme alle kleuren die ze zien, samenstellen uit slechts twee van de zeven kleuren van het spectrum. Mensen met normaal zicht gebruiken hiervoor drie kleuren. Trichromatisme is een andere, veel voorkomende, erfelijke aandoening die het kleurenzicht beïnvloedt. Bij trichromatisme is de spectrale gevoeligheid van één van de drie kegeltjes in het oog veranderd. Het resultaat? Een verminderde gevoeligheid voor kleuren, maar niet per se een verlies van het vermogen om kleuren te zien. Daarom zijn mensen met deze aandoening zich er niet altijd van bewust. Dichromatisme en trichromatisme zijn twee van de meest voorkomende vormen van kleurenblindheid, maar er zijn er nog veel meer.
Wat is de oorzaak van kleurenblindheid?
Kleurenblindheid ontstaat meestal door een probleem met bepaalde cellen in ons oog, de zogenaamde kegeltjes. Deze kegeltjes zijn gevoelig voor licht en we hebben er ongeveer 6 miljoen van in ons netvlies. Maar het netvlies bevat niet alleen kegeltjes, er zitten ook ongeveer 120 miljoen staafjes in. Deze staafjes helpen ons om verschillen tussen licht en donker te zien. Als het donker is, doen alleen de staafjes hun werk. De kegeltjes hebben een andere taak. Ze helpen ons om kleuren en details te zien van objecten die recht voor ons zijn. Er zijn drie soorten kegeltjes, elk gevoelig voor een specifieke kleur: rood, groen of blauw. Deze kegeltjes werken samen zodat we bijna alle kleuren kunnen zien. Als een soort kegeltje niet goed functioneert, dan verstoort dit de samenwerking en ontstaat er een probleem met het zien van kleuren. In sommige gevallen kan het probleem ook in de hersenen zitten, waardoor iemand kleuren niet goed kan waarnemen.
Slotwoord
Kleurenblindheid is een aandoening die miljoenen mensen over de hele wereld treft, waarbij het merendeel van de getroffenen moeite heeft met het onderscheiden van rood en groen. Ondanks de uitdagingen die kleurenblindheid met zich mee kan brengen, zijn er tal van hulpmiddelen en strategieën beschikbaar die mensen met kleurenblindheid kunnen helpen om een vol en kleurrijk leven te leiden. Het is essentieel om bewustzijn te creëren en toegang te bieden tot de nodige ondersteuning voor diegenen die leven met kleurenzichtdeficiëntie.
Bronnen:
- Color blindness. Clinton Eye Associates
- About Colour Blindness. Colour Blind Awareness, 2023.
- Kleurenblindheid (daltonisme): wat, hoe & de oplossing. Goes OogCentrum, 2023.
- Kleurenblind. Oogfonds.
