Dierlijke versus plantaardige eiwitten – wat is het verschil?

Ongeveer 20 procent van het menselijk lichaam bestaat uit eiwitten. Omdat je lichaam geen eiwitten opslaat, is het belangrijk om voldoende binnen te krijgen met voeding. Eiwitten komen in veel voedingsmiddelen voor, zowel in plantaardige als dierlijke voeding. Sommige mensen stellen dat het niet uitmaakt of de eiwitten van dierlijke of plantaardige afkomst zijn. Anderen stellen dat plantaardige eiwitten beter zijn dan dierlijke. In dit artikel worden de verschillen tussen dierlijke en plantaardige eiwitten in kaart gebracht.

Het aminozuurprofiel verschilt tussen plantaardige en dierlijke eiwitten
Bij het eten van eiwitten worden ze afgebroken tot aminozuren. Eiwitten en aminozuren worden gebruikt bij bijna ieder spijsverteringsproces in het lichaam. De verschillende eiwitten kunnen sterk variëren door de verschillende aminozuren die ze bevatten. Sommige plantaardige eiwitten zijn bijvoorbeeld arm aan methionine, tryptofaan, lycine en isoleucine.

Kortom: Alle eiwitten bestaan uit aminozuren, maar de hoeveelheid en soort van elke aminozuur verschilt per eiwitbron.

Dierlijke eiwitten zijn compleet, plantaardige eiwitten niet
In totaal zijn er zo’n 20 aminozuren die het lichaam gebruikt om eiwitten op te bouwen. Deze aminozuren zijn geclassificeerd als essentieel of niet essentieel. Het lichaam kan niet essentiële aminozuren zelf produceren, maar geen essentiële aminozuren. Deze moeten middels je voeding binnenkomen. Voor een optimale gezondheid heeft je lichaam alle essentiële aminozuren nodig in de juiste hoeveelheden. Dierlijke eiwitbronnen, zoals vlees, vis, gevogelte, eieren en zuivel lijken op het eiwit dat in je lichaam voorkomt. Ze worden gezien als complete eiwitbronnen omdat ze alle essentiële aminozuren bevatten die je lichaam nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Plantaardige eiwitbronnen, zoals bonen, linzen en noten zijn echter niet compleet, omdat ze een of meer essentiële aminozuren missen die het lichaam nodig heeft (1). Sommige bronnen melden dat sojaeiwitten wel compleet zijn. Twee essentiële aminozuren zijn maar in kleine hoeveelheden aanwezig in soja, waardoor het niet te vergelijken is met dierlijke eiwitten (2).

Kortom: Dierlijke voeding bevatten eiwitten van de hoogste kwaliteit. Plantaardige bronnen missen een of meer aminozuren, waardoor het lastiger is om alle aminozuren binnen te krijgen die het lichaam nodig heeft.

Sommige voedingsstoffen zijn in grotere hoeveelheden aanwezig in dierlijke bronnen
Eiwitten worden zelden gevonden in geïsoleerde vorm, maar wel binnen een breed scala aan andere voedingsstoffen. Voeding met dierlijke eiwitten bevat vaak veel voedingsstoffen die niet voorkomen in plantaardige voeding:

Vitamine B12: Vitamine B12 zit voornamelijk in vis, vlees, gevogelte en zuivel. Veel mensen die dierlijke producten mijden hebben een tekort eraan (3).

Vitamine D: Vitamine D zit in vette vis, eieren en zuivel. Het zit ook in sommige planten, maar die in dierlijke producten wordt beter opgenomen in het lichaam (4).

DHA: Docosahexaeenzuur (DHA) is een essentiële omega-3 vetzuur in vette vis. Het is belangrijk voor gezonde hersenen en is moeilijk te verkrijgen uit plantaardige bronnen (5).

Heemijzer: Heemijzer komt voornamelijk voor in vlees, met name rood vlees. Het wordt veel beter opgenomen dan non-heemijzer in plantaardige voeding.

Zink: Zink komt voornamelijk voor in dierlijke eiwitbronnen, zoals biefstuk, varkensvlees en lam. Zink wordt makkelijker opgenomen en gebruikt uit dierlijke eiwitbronnen (6).

Er zijn natuurlijk ook veel voedingsstoffen in plantenvoeding die weer niet in dierlijke voeding voorkomen. Daarom kun je het beste evenwichtige hoeveelheden van beide soorten eten om alle voedingsstoffen die je nodig hebt binnen te krijgen.

Kortom: Dierlijke eiwitbronnen bevatten meer van bepaalde voedingsstoffen, zoals vitamine B12, de omega-3 vetzuur DHA, heemijzer en zink.

Sommige vleessoorten kunnen kanker veroorzaken
Rood vlees is een eiwitbron van hoge kwaliteit. Verschillende observatiestudies hebben rood vlees in verband gebracht met een verhoogd risico op hartziekte, beroerte en vroegtijdige sterfte (7,8,9). Verder onderzoek heeft echter aangegeven dat de problemen zich niet bij alle rode vleessoorten voordoen, maar vooral bij bewerkt rood vlees. Bij een groot observatieonderzoek onder 448,568 mensen, werd bewerkt rood vlees gelinkt aan een verhoogd risico op de dood. Er werd geen effect gevonden bij onbewerkt rood vlees (10). Een ander onderzoek waarbij 34,000 vrouwen betrokken waren maakte gelijkende observaties. In dit geval werd bewerkt vlees in verband gebracht met hartkwalen (11). Daarbij ondervond een grote review van 20 onderzoeken dat bewerkt rood vlees in verband werd gebracht met hartziekte en diabetes. Dit was niet het geval bij onbewerkt rood vlees (12). Aanvullende onderzoeken hebben bevestigd dat onbewerkt rood vlees niet gerelateerd wordt aan hartziekte (13,14). Desalniettemin ondervond een studie dat het vervangen van een portie rood vlees met een portie gevogelte gerelateerd wordt aan 27 procent minder kans op een beroerte (7). Verder worden de gezondheidsrisico’s van rood vlees niet gerelateerd aan vis en andere vleessoorten, zoals kalkoen en kip.

Kortom: Bewerkt rood vlees is in verband gebracht met een verhoogd risico op hartziekte. Onbewerkt rood vlees en andere magere vleessoorten zijn over het algemeen gezond.

Diëten rijk aan plantaardige eiwitten hebben veel voordelen
Diëten met veel plantaardige eiwitten, zoals het vegetarische voedingspatroon, hebben veel gezondheidsvoordelen. Onderzoeken wijzen uit dat vegetariërs vaak minder lichaamsgewicht hebben, een lager cholesterol en een lagere bloeddruk. Ook hebben ze minder risico op een beroerte, kanker en dood door hartziekte dan niet vegetariërs (15).

Lager risico op hartziekte
Een onderzoek ondervond dat een eiwitrijk dieet (waarvan de helft plantaardig) zorgde voor een lagere bloeddruk, lagere cholesterolwaarden en minder risico op hartziekte, ten opzichte van een standaard dieet of een gezond koolhydraatrijk dieet (16). EcoAtkins ondervond dat een koolhydraatarm dieet met veel plantaardige eiwitten voor een lagere cholesterol en bloeddruk zorgen dan bij een koolhydraatrijk en vetarm dieet (17).

Verminderd risico op diabetes type 2
Een klein onderzoek onder mensen met diabetes type 2 ondervond dat het vervangen van twee porties rood vlees door peulvruchten drie dagen per week een positieve invloed had op de bloedsuiker en het cholesterolgehalte (18). Een ander klein onderzoek onder diabeten vergeleek een dieet rijk aan plantaardige eiwitten met een dieet rijk aan dierlijke eiwitten. Hierbij werden weer geen verschillen gevonden in de bloedsuiker, bloeddruk en cholesterol (19).

Voorkomen van gewichtstoename
Voedingspatronen die rijk zijn aan plantaardige eiwitten kunnen je helpen het gewicht onder controle te houden. Een observatiestudie onder 120,000 mensen boven de twintig ondervond dat het eten van meer noten gerelateerd werd aan gewichtsverlies (20). Het dagelijks eten van een portie bonen, kikkererwten, linzen of erwten kan je verzadigingsgevoel verhogen en tot gewichtsverlies leiden (21).

Correlatie is geen oorzaak
Het is belangrijk om te beseffen dat observatiestudies alleen statistische verbanden melden. Ze kunnen geen bewijzen leveren dat de genoemde voordelen veroorzaakt werden door het schrappen van vlees of andere dierlijke eiwitbronnen van het menu. Het is goed om te weten dat mensen met een vegetarisch voedingspatroon gezondheidsbewuster zijn veel andere mensen (22). Het voordeel van een vegetarisch voedingspatroon kan dus te danken zijn aan gezondere voedings- en leefstijlkeuzes in het algemeen, in plaats van de beperking van dierlijke eiwitten (23,24,25).

Kortom: Een voedingspatroon met veel plantaardige eiwitten is in verband gebracht met een lager risico op hartziekte, obesitas en diabetes. Dit kan verklaard worden doordat vegetariërs over het algeheel een gezondere leefstijl hanteren.

Dierlijke eiwitten hebben ook gezondheidsvoordelen
Dierlijke eiwitten zijn ook gerelateerd aan gezondheidsvoordelen, ook al worden ze vaak als ongezond beschouwd in vergelijking met plantaardige eiwitten (26). Een onderzoek wees uit dat gevogelte, vis en magere zuivel in verband werden gebracht met een lager risico op hartziekte (27). Mensen die regelmatig vis eten hebben ook minder kans op een hartaanval, beroertes en de dood door hartziekte (28). Een onderzoek onder meer dan 40,000 mannen ondervond dat degenen die wekelijks een of meer porties vis aten 15% minder risico liepen op hartziekte (29). Daarbij werd het eten van eieren gerelateerd aan verbeterde cholesterolwaarden en gewichtsverlies. Vrouwen die bij een onderzoek eieren aten in plaats van brood meldden dat ze een voller gevoel hadden en later op de dag minder aten (30,31,32). Tot slot is het eten van dierlijke eiwitten in verband gebracht met meer spiermassa en een vermindering van spierafbraak die zich voordoet bij het ouder worden (33,34,35,36).

Kortom: Bepaalde dierlijke eiwitbronnen zijn in verband gebracht met een verminderd risico op hartziekte, verbeterde cholesterolwaarden, gewichtsverlies en meer spiermassa.

Tot slot
Voor een optimale gezondheid kan een voedingspatroon worden aangeraden met veel plantaardige eiwitten, weinig bewerkt vlees, maar een beetje dierlijke producten zoals vis, gevogelte, eieren, zuivel en grasgevoerd vlees  (37). Omdat plantaardige voeding vaak eiwitten bevat van lagere kwaliteit, moeten vegetariërs en veganisten goed variëren met voeding om er zeker van te zijn dat ze alle benodigde aminozuren binnenkrijgen. Voor vleeseters is het belangrijk om een evenwichtige hoeveelheid van zowel dierlijke als plantaardige voeding te consumeren (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.