Para-aminobenzoëzuur (PABA), ook bekend als vitamine B10, is een organische verbinding die in bepaalde voedingsmiddelen voorkomt en door de chemische industrie wordt geproduceerd. Het werd vroeger toegevoegd aan zonnebrandcrème en wordt onder meer ook wel gebruikt als middel om grijs haar donkerder te maken en bepaalde huidproblemen te verbeteren. Dit artikel geeft een overzicht van de functies van PABA, de mogelijke voordelen en nadelen ervan, en informatie over dosering en veiligheid.
Wat is vitamine B10?
Vitamine B10 (of vitamine Bx) is een alternatieve naam voor de organische verbinding PABA, een witte kristallijne stof. Het wordt beschouwd als onderdeel van het vitamine B-complex, hoewel het geen vitamine of essentiële voedingsstof is. Het wordt gevonden in biergist, orgaanvlees, champignons, volle granen en spinazie (1, 2). Je lichaam kan de verbinding ook aanmaken met behulp van bepaalde bacteriën in je darm. PABA helpt dan bij de productie van foliumzuur (vitamine B11). Toch is de hoeveelheid geproduceerd foliumzuur onvoldoende om aan je behoeften te voldoen, dus je moet het uit andere voedingsbronnen halen (1, 3). PABA wordt geacht de huid en het haar ten goede te komen als het als supplement wordt ingenomen. Het wordt industrieel geproduceerd en verkocht in de vorm van pillen, poeders, extracten en plaatselijke toepassingen op de huid (1).
Kortom: PABA is een organische kristalverbinding die ook bekend staat als vitamine B10, hoewel het niet echt een vitamine is. Het komt voor in sommige voedingsmiddelen en wordt chemisch geproduceerd voor in lotions en supplementen.
Mogelijke voordelen
Hoewel wordt beweerd dat PABA-supplementen verschillende voordelen zouden hebben, is hiervoor maar beperkt bewijs uit onderzoek.
Zonwering
PABA kan ultraviolette (UV) straling absorberen – vooral UVB-stralen, die in verband worden gebracht met zonnebrand en DNA-schade. Het was dus een belangrijk ingrediënt in zonnebrandcrème vanaf de jaren ’40 van de vorige eeuw, maar werd later in verband gebracht met allergische huidreacties bij sommige mensen (4, 5). Sinds 2019 wordt PABA door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) niet langer algemeen erkend als veilig en effectief voor gebruik in zonnebrandcrèmes (6). Het wordt soms gevonden in bepaalde lotions en andere producten die op de markt worden gebracht als vochtinbrengers, vaak in combinatie met aloë vera, en het wordt heel soms gebruikt in shampoos, conditioners en lippenstiften (7).
Huidgerelateerde aandoeningen
Naast de bescherming tegen UV-stralen wordt beweerd dat PABA helpt bij huidproblemen in verband met verharding, weefselopbouw en verkleuring – hoewel het niet duidelijk is hoe de verbinding deze omstandigheden kan verbeteren (8). Ten eerste is PABA onderzocht voor het gebruik bij de behandeling van de ziekte van Peyronie, die wordt gekenmerkt door de opbouw van fibreuze plaque in de penis (9). In één studie werd vastgesteld dat 12 maanden lang inname van een kalium-PABA-supplement bij personen met de ziekte van Peyronie zorgde voor aanzienlijk minder plaques dan met een placebo (10). Dat gezegd hebbende, is er meer onderzoek nodig, en PABA wordt momenteel geacht ineffectief te zijn voor de behandeling van deze aandoening (11). PABA is ook geïdentificeerd als een mogelijke behandeling voor sclerodermie, een auto-immuunziekte die verharding van de huid en vezelige afzettingen in de organen veroorzaakt (8). Een retrospectieve studie bij 467 mensen met sclerodermie toonde aan dat 90% van de mensen die kalium-PABA-supplementen kregen, een milde, gematigde of uitgesproken huidverzachtende werking opmerkten, vergeleken met 20% van een controlegroep (12). Toch is dit een van de weinige studies over dit onderwerp, en het werd meer dan 30 jaar geleden uitgevoerd. Ander onderzoek suggereert dat PABA geen effect heeft op de verharding van de huid die gepaard gaat met sclerodermie, dus aanvullend onderzoek is nodig (8). Tot slot wordt PABA vaak aangeprezen als behandeling voor vitiligo, een aandoening die gekenmerkt wordt door depigmentatie en witte vlekken op de huid. Terwijl sommige mensen met deze aandoening beweren dat PABA-supplementen helpen, wordt deze claim slechts beperkt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek (13).
Haarverzorging
Een van de eerste toepassingen van PABA-supplementen was om te helpen bij de repigmentatie van voortijdig grijs haar. Het wordt vandaag de dag nog steeds gebruikt voor dit doel, en volgens veel persoonlijke getuigenissen is het effectief, ondanks een gebrek aan onderzoek. Studies in de jaren ’40 en ’50 wezen uit dat inname van een dagelijkse dosis PABA, variërend van 200 mg tot 24 gram, leidde tot het donkerder worden van het haar en het zorgde ervoor dat grijze haren hun oorspronkelijke kleur terugkregen (14, 15, 16). Het is echter belangrijk om op te merken dat uit onderzoek is gebleken dat het haar weer grijs werd nadat de deelnemers stopten met het supplement (14). Bovendien is is er geen recent onderzoek naar dit effect, ook al tonen oude studies aan dat grijs haar donkerder wordt door PABA. Sommige onderzoekers concludeerden dat PABA niet moet worden genomen met als enig doel het haar donkerder te maken, vanwege de onbekende bijwerkingen (14, 17).
Kortom: PABA, dat UVB-stralen kan absorberen, werd vroeger toegevoegd aan zonnebrandcrèmes. Sommige studies suggereren dat inname van PABA kan helpen bij huidproblemen en bij het donkerder maken van grijs haar, maar het onderzoek is beperkt.
Veiligheid en voorzorgsmaatregelen
Sommige mensen kregen allergische reacties op zonnebrandcrèmes die PABA bevatten, met rode, jeukende uitslag als gevolg (18, 19). Vandaag de dag wordt PABA in de Verenigde Staten niet meer toegevoegd aan zonnebrandcrème en komt het zelden voor in cosmetica. Sommige mensen kunnen gevoelig zijn voor hogere orale toedieningsdoses PABA, maar menselijk onderzoek is nodig. Het innemen van hoge doses PABA-supplementen wordt niet veilig geacht voor mensen met lever- en nierproblemen. Er zijn minstens zes meldingen van acute leverschade na het gebruik van PABA-supplementen voor de ziekte van Peyronie. Het kan echter zijn dat deze bijwerking niet van toepassing is op mensen zonder onderliggende aandoeningen die PABA gebruiken. Het is ook belangrijk om op te merken dat PABA wordt beschouwd als een ineffectieve behandeling voor deze ziekte, gebaseerd op het beschikbare onderzoek (11). Bovendien wordt gedacht dat PABA zich kan ophopen in de nieren, hoewel er geen wetenschappelijke bronnen zijn die deze claim staven. Daarom mogen mensen met lever- of nierproblemen geen PABA innemen zonder medisch toezicht (21). Bovendien kan PABA een wisselwerking aangaan met sulfonamiden, waaronder bepaalde antibiotica, en de effectiviteit ervan verminderen. Ze moeten niet samen worden ingenomen (22). Tot slot is de veiligheid van PABA-supplementen bij kinderen en zwangere of borstvoedende vrouwen onbekend. Voor deze groepen is het advies geen PABA in te nemen, maar de topische (lokale) toepassing van de stof is waarschijnlijk veilig. Als je een cosmetisch product gebruikt dat PABA bevat en je merkt een uitslag of huidirritatie, stop dan met het gebruik ervan.
Kortom: sommige personen kunnen een allergische reactie hebben op het uitwendig gebruik van PABA. Hoge doses orale supplementen kunnen de nieren en de lever beschadigen.
Dosering
Er is nauwelijks onderzoek dat het gebruik van of de voordelen van PABA-supplementen ondersteunt. Als zodanig is er geen aanbevolen of gestandaardiseerde dosering. De meeste PABA-supplementen op de markt bevelen 500 mg per dag aan, maar het varieert van 100 mg tot meer dan 1000 mg. De FDA reguleert de supplementen echter niet zo streng als de medicijnen. Zo is het mogelijk dat de doseringen en ingrediënten die op een PABA-supplement staan, niet overeenkomen met wat er in het flesje zit. Spreek altijd met een zorgverlener voordat je met een PABA-supplement begint, vooral omdat de langetermijneffecten van de verbinding niet goed worden begrepen.
Kortom: de effecten van PABA worden niet volledig begrepen en er is geen gestandaardiseerde dosering voor PABA-supplementen.
Om te onthouden
PABA, ook bekend als vitamine B10, is een organische verbinding die in sommige voedingsmiddelen en supplementen wordt aangetroffen. In het verleden was het een veel voorkomend ingrediënt in zonnebrandcrème, omdat het UVB-stralen blokkeert. Beperkt onderzoek suggereert ook dat PABA-supplementen kunnen helpen om grijs haar donkerder te maken en huidproblemen te verbeteren die te maken hebben met weefselopbouw en verharding. Hoewel uitwendig lokaal gebruik en de meeste supplementen over het algemeen als veilig worden beschouwd, worden de effecten van PABA niet volledig begrepen. Hoge doseringen kunnen leiden tot schadelijke bijwerkingen (met toestemming vertaald).
