Fenegriek is een krachtige medicinale plant. Het wordt al eeuwenlang gebruikt vanwege de gezondheidsbevorderende eigenschappen. Het kan ingezet worden bij de behandeling van allerlei ziektes, van spijsverteringsproblemen tot huidaandoeningen (1). Tegenwoordig is fenegriek populair vanwege de effecten die het zou hebben op het testosteronniveau, waardoor mensen zich afvragen of het een lage testosteronspiegel kan verhelpen. In dit artikel wordt uitgelegd wat fenegriek is, welke mogelijke gezondheidseffecten het heeft en of het gebruikt kan worden als natuurlijke testosteronbooster.
Wat is fenegriek?
Fenegriek (Trigonella foenum-groecum L.) is een plant die oorspronkelijk uit India en Noord-Afrika komt. Hij wordt over de hele wereld gekweekt en gegeten. De zaden, bladeren en andere delen van de plant worden gebruikt in supplementen, poeders, tonicums en thee. Daarnaast is het een populair ingrediënt bij het koken, bijvoorbeeld in de Indiase keuken. Ook wordt de fenegriekplant al duizenden jaren gebruikt als natuurlijk middel tegen allerlei kwalen. Het werd bijvoorbeeld gegeven aan zwangere vrouwen om de pijn van weeën te verlichten in het oude Rome en het werd tegen zwakheid in de benen en zwellingen gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde (2). Fenegriekbladeren en -zaadjes zijn aromatisch, met een complexe smaak, tegelijk nootachtig, zoet, en een beetje bitter. De fenegriekplant bevat een aantal krachtige verbindingen waarvan aangenomen wordt dat ze verantwoordelijk zijn voor de therapeutische eigenschappen. Er zitten bijvoorbeeld veel saponinen en coumarines in de zaden – stoffen die geassocieerd worden met allerlei gunstige gezondheidseffecten, zoals verlaging van bloedsuiker- en cholesterolniveaus (3, 4, 5). Aangezien de zaadjes veel van deze krachtige stoffen bevatten worden in supplementen vaak geconcentreerde extracten uit de zaden gebruikt, of fenegriekzaad-poeder.
Kortom: Verscheidene delen van de fenegriekplant worden al duizenden jaren in de traditionele geneeskunde gebruikt voor de behandeling van een reeks aandoeningen. Fenegrieksupplementen worden meestal gemaakt uit geconcentreerde extracten van fenegriekzaad.
Kan fenegriek bijdragen aan een beter testosteronniveau?
Fenegrieksupplementen worden vaak gebruikt door mensen die op een natuurlijke manier hun testosteron willen verhogen. Testosteron is een geslachtshormoon dat bij zowel mannen als vrouwen voorkomt. Het heeft onder meer invloed op de seksuele functie, het energieniveau, de cognitieve functie en de botgezondheid (6, 7). Het testosteronniveau neemt van nature af bij het ouder worden en gezondheidsproblemen zoals obesitas en diabetes houden verband met een laag testosterongehalte, onafhankelijk van de leeftijd (8, 9). Een testosterontekort, ofwel hypogonadisme, treft naar schatting tot 39% van de mannen ouder dan 45. Deze aandoening wordt meestal behandeld met hormoontherapie, hoewel sommige mensen alternatieven zoeken, zoals kruidensupplementen (10).
Wat blijkt uit onderzoek?
Fenegriek is onderzocht op het potentiële vermogen om testosteron te verhogen. Het bevat verbindingen genaamd furostanol-saponinen, waarvan men denkt dat ze de testosteronproductie kunnen verhogen. Uit verscheidene studies blijkt dat een fenegrieksupplement het testosteronniveau kan verhogen en de symptomen van een laag testosteron – zoals een laag libido – kan verbeteren. Zo wees een 8 weken durende studie onder 49 sportmannen uit dat een supplement met 500 mg fenegriek per dag het testosteronniveau licht verhoogde. Wat kracht en lichaamsvet betreft was de verbetering significant, vergeleken met een placebogroep (11). Protodioscine is een bepaalde saponine in fenegriek die vooral effectief kan zijn in het verhogen van het testosteronniveau. Een 12 weken durende studie onder 50 mannen wees uit dat degenen die dagelijks een fenegrieksupplement van 500 mg namen met een geconcentreerde hoeveelheid protodioscine, significante verbeteringen bemerkten in hun testosteronniveau. Het testosteronniveau bleek toe te nemen met maximaal 46% bij maar liefst 90% van de deelnemers. Bovendien bleken de meesten in de fenegrieksupplement-groep verbetering te ervaren in stemming, energie, libido en het aantal zaadcellen (12). Tevens bleek uit een 12 weken durende studie onder 120 mannen in de leeftijd van 43-75, dat bij de groep die dagelijks een fenegriekzaadextract nam van 600 mg, een toename van testosteron en een hoger libido werd gemeten, vergeleken met een controlegroep (13). Er zijn echter ook studies die concluderen dat behandeling met fenegriek niet leidt tot een toename van testosteron, waaruit blijkt dat er meer onderzoek nodig is (14, 15). Van belang is op te merken dat sommige van de studies die wel een toename zagen werden gefinancierd door bedrijven die hadden geïnvesteerd in de fenegriekproducten die werden getest. Dit kan de onderzoeksresultaten hebben beïnvloed (11, 12).
Kortom: Er zijn onderzoeken die uitwijzen dat fenegrieksupplementen kunnen bijdragen aan verhoging van testosteronniveaus, maar er is meer onderzoek nodig om dit te bevestigen.
Andere voordelen en gebruiken van fenegriek
Fenegriek blijkt niet alleen een mogelijke bijdrage aan een toename van testosteron te leveren bij wie dat nodig heeft; het kan ook de gezondheid op andere manieren te verbeteren.
- Kan de productie van moedermelk verhogen: Volgens een recent overzichtsonderzoek verhoogde fenegriek de productie van moedermelk aanzienlijk in vier van de vijf beoordeelde studies (16).
- Kan hoge bloedsuikerspiegel verlagen: Onderzoek wijst uit dat fenegrieksupplementen kunnen zorgen voor verlaging van de bloedsuikerspiegel en hemoglobine HbA1c – een marker die een soort gemiddelde van de bloedsuikerspiegel in de voorafgaande weken aangeeft – bij mensen met diabetes (17, 18).
- Bevat ontstekingsremmende stoffen: Fenegriekzaden bevatten ontstekingsremmende verbindingen zoals flavonoïde antioxidanten, die de symptomen van bepaalde inflammatoire aandoeningen zoals astma kunnen verminderen (19).
- Kan cholesterol verlagen: Een overzicht van 12 studies stelde vast dat fenegriek een significante verlaging van het totale cholesterolniveau als gevolg had bij mensen met prediabetes en diabetes type 2 (20).
- Kan antikankerwerking hebben: Reageerbuisonderzoek toont aan dat fenegriekextract bepaalde kankercellen kan doden, zoals van lymfklier- en borstkankercellen (21, 22).
Hoewel veelbelovend, is meer onderzoek vereist voordat er definitieve conclusies getrokken kunnen worden over de effecten van fenegriek op deze aandoeningen.
Kortom: Fenegriek kan mogelijk bijdragen aan regulering van de bloedsuikerspiegel, verhoging van de productie van moedermelk en het heeft ontstekingsremmende effecten, maar er is wel meer onderzoek nodig.
Gezonde manieren om je testosteron te verhogen
Hoewel volgens sommige onderzoeken fenegriek het testosteronniveau zou kunnen verhogen, zijn er beter onderzochte manieren om te zorgen voor een toename van testosteron. Ten eerste is het van belang op te merken dat een lage testosteronspiegel een teken kan zijn van een onderliggende medische aandoening. Het is dus belangrijk om een arts te raadplegen als je denkt dat je last hebt van een te laag testosteron. Symptomen van een laag testosteron zijn onder andere: laag libido, vermoeidheid, depressieve stemming, minder energie, erectieproblemen (10). Als een laag testosteron is vastgesteld kan je arts je de beste behandeling aanraden, gebaseerd op jouw specifieke behoefte. Afgezien daarvan zijn er nog vele natuurlijke manieren om je testosteron te boosten, waaronder:
- Een teveel aan vet kwijtraken: Mannen met overgewicht hebben meer kans op lage testosteronwaarden en uit onderzoek blijkt dat afvallen het niveau kan verhogen (23).
- Sporten: Vooral HIIT, high intensity interval training, blijkt te zorgen voor toename van testosteronniveaus bij oudere mannen (24, 25).
- Gezond eten: Onderzoek wijst uit dat een voedingspatroon met veel eiwitten, gezonde vetten, fruit en groenten en beperking van geraffineerd voedsel en toegevoegde suikers kan zorgen voor een verhoging van de testosteronwaarden (26, 27).
- Zorgen voor een goede bloedsuikerspiegel: Hoge bloedsuikerspiegels kunnen het risico op een tekort aan testosteron bevorderen. Eet gezond, sport en zorg dat je een teveel aan vet kwijtraakt zodat te hoge bloedsuikerspiegels voorkomen worden (28).
- Voldoende slapen: Onderzoek wijst uit dat slaaptekort kan zorgen voor afname van testosteron – zelfs bij jonge, gezonde mannen. Houd in de gaten dat je genoeg rust krijgt door te zorgen voor de aanbevolen 7 tot 9 uur slaap per nacht (29, 30).
- Beperk de blootstelling aan vervuiling: Mensen die vaak worden blootgesteld aan vervuilende stoffen, zoals luchtvervuiling, blijken minder testosteron te hebben dan degenen die daar minder vaak aan worden blootgesteld (31, 32).
Naast de bovenstaande tips zijn er nog meer natuurlijke manieren om je testosteron te verhogen. Bepaalde vitamines, mineralen en kruidensupplementen bijvoorbeeld, zoals vitamine D, zink en ashwagandha, blijken te zorgen voor een toename van testosteron (33, 34). De effectiviteit van supplementen kan echter wel variëren, afhankelijk van onder andere de onderliggende tekorten, medische diagnoses en huidige medicatie. Het is dus van belang om een nieuw supplement te bespreken met je arts.
Kortom: Zorgen voor minder lichaamsvet, gezond eten, sporten en je bloedsuikerniveau onder controle houden zijn allemaal manieren om je testosteron te boosten. Raadpleeg een gezondheidsprofessional om de methodes te kiezen die het best bij jou passen.
Conclusie
Veel mensen gebruiken een fenegrieksupplement om te zorgen voor een stijging van een laag testosteronniveau. Sommige onderzoeken suggereren dat deze supplementen testosteronverhogend werken, andere zien geen effect. Er is dus meer onderzoek nodig voordat fenegriek kan worden aanbevolen als natuurlijke behandeling voor een laag testosteron. Als je denkt dat jij te weinig testosteron hebt of als die diagnose al is gesteld, bespreek het dan wel met een gezondheidsprofessional als je een supplement wil gaan nemen, zoals fenegriek (met toestemming vertaald).
