Voedingswaardetabel van friet per 100 gram:
Per 100 g | Friet** | ADH* | Ovenfriet** | ADH* |
kcal | 309 | 15,45% | 293 | 14,65% |
Kj | 1295 | 15,42% | 1231 | 14,65% |
Water (g) | 36,7 | 1,84% | 32,7 | 1,64% |
Eiwit (g) | 4,5 | 8,04% | 5,8 | 10,36% |
Koolhydraten (g) | 38,3 | 14,73% | 46 | 17,69% |
Suiker (g) | 0,5 | 0,7 | ||
Vet (g) | 14,7 | 21,00% | 8,8 | 12,57% |
Verzadigd (g) | 3,7 | 1 | ||
E.O.V. (g) | 6,4 | 1,9 | ||
M.O.V. (g) | 3,3 | 5,6 | ||
Omega 6 (g) | 3,1 | 5,5 | ||
Omega 3 (g) | 0,14 | 0,01 | ||
Cholesterol (mg) | 0,7 | 0,7 | ||
Vezels (g) | 3,2 | 9,14% | 3,2 | 9,14% |
A (mg) | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
B1 (mg) | 0,07 | 6,36% | 0,07 | 6,36% |
B2 (mg) | 0,03 | 2,00% | 0,03 | 2,00% |
B3 (mg) | 1,2 | 7,50% | 1,2 | 7,50% |
B5 (mg) | 0,00% | 0,00% | ||
B6 (mg) | 0,172 | 11,47% | 0,72 | 48,00% |
B11 / Foliumzuur (ug) | 17,4 | 5,80% | 14 | 4,67% |
B12 (ug) | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
C (mg) | 17 | 22,67% | 8 | 10,67% |
D (ug) | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
E (mg) | 0,6 | 6,00% | 0,6 | 6,00% |
Vitamine K (ug) | 0 | 0,00% | 0 | 0,00% |
Natrium (mg) | 34 | 3,40% | 34 | 3,40% |
Kalium (mg) | 426 | 12,17% | 426 | 12,17% |
Calcium (mg) | 9 | 0,90% | 9 | 0,90% |
Fosfor (mg) | 77 | 9,63% | 77 | 9,63% |
IJzer (mg) | 0,5 | 6,25% | 0,5 | 6,25% |
Jodium (ug) | 0,00% | 0,00% | ||
Magnesium (mg) | 21 | 7,00% | 21 | 7,00% |
Koper (mg) | 0,11 | 12,22% | 0,11 | 12,22% |
Selenium (ug) | 1 | 1,82% | 1 | 1,82% |
Zink (mg) | 0,37 | 2,47% | 0,37 | 2,47% |
Bron: Nevo, USDA, Pubmed, CNF
* Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
** N.B. De vetzuursamenstelling is afhankelijk van het vet waarin de friet is gebakken.
Over friet
Friet of patat, is een bekend gerecht van gefrituurde aardappelen. De meest gebruikte olie hiervoor is zonnebloemolie gevolgd door koolzaad/raapzaadolie, sojaolie en palmolie. Van oudsher werd friet in ossenwit gebakken. Dit wordt vrijwel niet meer gebruikt in verband met de prijs en het ongezonde imago van verzadigd vet.
Goedkope, voorgebakken diepvriesfriet is meestal gefrituurd in gehard plantaardig vet van verschillende origine. Tegenwoordig wordt friet ook wel in ‘airfryers’, gebakken met hete lucht. Hier komt vrijwel geen olie meer aan te pas. Maar welke olie je ook gebruikt, hij moet in ieder geval regelmatig worden ververst.
Herkomst
De naam komt van het Belgisch/Franse ‘patates frites’ wat letterlijk ‘gefrituurde aardappelen’ betekent. In Gelderland spreekt men voornamelijk van ‘friet’ in de rest van Nederland noemt men het ‘patat’.
Geschiedenis
Al rond 1900 werd patat veel gegeten in België. In Nederland was het toen nog veel minder bekend. Waarschijnlijk werd het eerste frietje omstreeks 1680 gebakken in België. Ergens in een Belgisch dorpje schijnen ze in de wintermaanden, wanneer het te koud was om te vissen, wel eens schijfjes aardappel in een vissenvorm te hebben gesneden om te frituren. Toch claimt Frankrijk dat de eerste frieten hier vandaan kwamen, omdat in Parijs de eerste frituurzaak stond.
Soorten
De beste aardappelen voor friet hebben een hoog zetmeelgehalte. Dit zijn melige soorten, zoals het bekende Bintje. Andere rassen zijn bijvoorbeeld: Agria, Victoria en Asterix.
Verkrijgbaar
Friet is op vrijwel elke straathoek verkrijgbaar. De prijs en kwaliteit lopen zeer uiteen. Diepvriespatat is de goedkoopste (en ongezondste) versie, gevolgd door friet uit de koeling. Deze soorten zijn vaak al voorgebakken en gaar. Thuis hoeven ze alleen nog maar even in de frituur of in de oven (ovenfriet). Zelf friet maken kan ook. Koop hiervoor de meest melige soort aardappels. In horecagelegenheden wordt soms huisgemaakte friet geserveerd van verse aardappelen. Hetzelfde geldt voor snackbars. Kleine zaakjes die biologische, huisgemaakte patat met schil verkopen zijn in opmars.
Houdbaarheid
Friet uit de koeling is maar een aantal dagen houdbaar. Diepvriesfriet blijft maanden goed. Na het frituren moet je friet meteen opeten. Restjes kan je niet bewaren.
Toepassing
Friet kan in een friteuse, oven of in een airfryer bereid worden. Na de bereiding wordt friet bestrooid met zout. Bijna altijd wordt friet gegeten met mayonaise, ook wel ‘friet met’ genoemd. Andere bekende frietsauzen zijn pindasaus en curry. Friet wordt geregeld gecombineerd met andere gefrituurde snacks. Verder wordt friet vaak gegeten in plaats van aardappelen in combinatie met groenten, salade en vlees of vis.
Wist je dat?
- French, van het Amerikaanse ‘french fries’, letterlijk ‘in de lengte doorsnijden’ betekent?
- De naam ‘patatje oorlog’ verwijst naar een slagveld? Het slordig toevoegen van verschillende sauzen en ketchup doet hier blijkbaar aan denken.
- Kokosolie steeds vaker als het gezondste vet wordt gezien om friet in te bakken? Verzadigd vet oxideert namelijk niet bij hoge temperaturen.
- Dikke frieten minder vet bevatten? Het totaaloppervlak van een portie dikke frieten is minder dan die van hetzelfde portie in een dun gesneden variant.
Wetenschappelijke informatie over friet
Wanneer voedsel te heet of te lang wordt verhit, kan het Maillard-effect ontstaan. Er ontstaat dan acrylamide (1). De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) noemt de stof ‘mogelijk kankerverwekkend’ (2). Er zijn inderdaad studies die een link aantonen tussen acrylamide en een toegenomen kans op nier-, baarmoeder- en eierstokkanker (3). Studies tonen aan dat frituren op lagere temperaturen meteen ook het gehalte aan acrylamide verlaagt (4).
Volgens een onderzoek produceren airfryers 90% minder acrylamide dan traditionele friteuses op basis van olie (5). Verticale, dus staande, airfryers, produceren helaas wel extreem veel fijnstof. Gezonder in het gebruik zijn de horizontale airfyers zonder mandje, zoals de Delonghi Multifry of de Actifry van Tefal.
Veelvuldig friet eten is volgens wetenschappers sowieso niet heel gezond. Door de aantrekkelijke smaak van zoute, vette, krokante friet ligt overeten op de loer, waardoor de kans op diabetes stijgt (6). Mensen die erg vaak friet op het menu zetten, vergroten hun kans op een vroege dood. Dit geldt niet voor niet-gefrituurde friet (7).
Zie voor meer informatie over voedingsmiddelen ook het boek: