Luchtvervuiling: een verborgen ziekmaker (en wat je eraan kunt doen)

De Volkskrant heeft vorige week de resultaten van hun eigen onderzoek naar de luchtkwaliteit in huis bekend gemaakt. Deze krant gaf opdracht om 23 woningen vol te hangen met luchtkwaliteitsmeters om zo gedurende 2 weken te kijken wat er gebeurt. De resultaten waren soms verbazingwekkend.

De meters sloegen bijvoorbeeld rood uit op het moment dat er gestreken werd. Het strijken zorgt kennelijk voor een regen aan fijnstof in huis. Ook liep de hoeveelheid CO2 telkens flink op, vooral wanneer er meerdere mensen in een ruimte aanwezig waren. Het ontvangen van visite was duidelijk te zien op de CO2-meter. Het koken op gas laat de CO2 waarden nog verder stijgen. Eventjes een paar minuten wokken zorgde voor een concentratie fijnstof die 100 keer hoger lag dan het basisniveau. Op een uitdraai is te zien dat dit niet meer goed kwam en dat de vervuiling de hele avond nog in huis bleef hangen. Een verborgen vervuiler bleek het branden van een kaars. Kaarsjes zorgen ook voor een explosie aan fijnstof in de ruimte. Vooral wanneer deze in een glazen potje worden gedaan; dat zorgt voor een onvolledige verbranding en een enorme stijging aan fijnstof.

Recent heeft de World Health Organization (WHO) bekend gemaakt dat er wereldwijd jaarlijks miljoenen mensen sterven door luchtvervuiling. Negen op de tien mensen ademen dagelijks hoge concentraties vervuilde lucht in.

Het Europees Milieu Agentschap (EMA) heeft recent nog verklaard dat de Nederlandse lucht tot één van de slechtste van Europa behoort (1, 2). Vele duizenden Nederlanders overlijden hierdoor voortijdig (3); het blijkt dat we gemiddeld 13 maanden korter leven (4). Ook de gezondheid en kwaliteit van leven kan sterk afnemen, want volgens het EMA kan luchtvervuiling het risico vergoten op (5):

  • Hoofdpijn
  • Angsten
  • Cardiovasculaire ziekten
  • Ontstekingen
  • Ademhalingsproblemen en astma
  • Keel, neus en oogklachten
  • Leverproblemen
  • Onvruchtbaarheid

De Europese commissie maakt zich ernstige zorgen om de slechte luchtkwaliteit in Nederland (6). Opvallend is dat luchtvervuiling vooral bij kinderen voor gezondheidsschade kan zorgen (7). Dit komt enerzijds omdat hun immuunsysteem niet volledig is ontwikkeld en anderzijds omdat ze meestal buiten spelen langs wegen waar veel auto’s rijden. In Nederland wonen de meeste mensen in de buurt van een auto(snel)weg, waardoor het verkeer al snel een risico vormt (8).

Opvallend is dat Europa zeer bewust ruime marges hanteert, zodat het probleem minder ernstig lijkt (9). De richtlijnen van de WHO zijn een stuk strenger en dan blijkt opeens iedereen in Europa buitensporig te worden blootgesteld aan luchtvervuiling. Onderzoekers melden dat de luchtvervuiling ook bij kleine hoeveelheden die niet de norm overstijgen schadelijk kan zijn voor de gezondheid (10). Milieudefensie laat weten dat luchtvervuiling doodsoorzaak nummer 3 is (11).

Omdat we in Nederland midden in de industrie zitten (Haven Rotterdam, België en het Ruhrgebied in Duitsland), is de lucht in ons landje er heel ernstig aan toe. Vooral de onderste helft is zorgwekkend. In het Noorden van Nederland zit je nog redelijk safe. Met name in de stad loop je een enorm risico op een slechte kwaliteit van de lucht. Het RIVM monitort de luchtkwaliteit voortdurend: klik hier om te bekijken wat de meetresultaten zijn van de lucht bij jou in de buurt. Een andere tip om de luchtkwaliteit bij jou in de buurt te weten te komen is het installeren van de Air Quality App BreezoMeter, gratis te downloaden in de App Store van Apple of de Playstore van Google voor Android.

Er zijn meerdere stoffen in de lucht die samen het hoofdprobleem vormen:

PM10 – Fijnstof kleiner dan 10 micrometer (µm). Afkomstig van het verkeer, veehouderijen en verbrandingsprocessen zoals elektriciteitscentrales.
PM2.5 – Fijnstof kleiner dan 2,5 µm dat we ultrafijnstof noemen. Deze deeltjes zijn onder meer afkomstig van transportmiddelen (auto’s, schepen, luchtvaart). De deeltjes zijn zo klein, dat ze via de longen zeer gemakkelijk in de bloedbaan komen. Ons lichaam kan ze veel moeilijker opruimen dan normaal fijnstof.
CO2 – Ook wel koolstofdioxide genoemd. Komt vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen zoals kolen, olie en gas.
O3 – Noemen we meestal ozon. Deze stof kan door stoffen in de lucht in combinatie met zonlicht worden gevormd. Het is een toxische verbinding die ook bij lage waardes schadelijk kan zijn.
NO2 – Stikstofdioxide. Veroorzaakt zure regen en longbeschadiging. Wordt grotendeels geproduceerd door elektriciteitscentrales, zware industrie en wegtransport.
NH3 – Ammoniak. Het wordt geproduceerd door dieren in de (intensieve) veehouderij. Het komt veelal vrij via mest. Het kan voor een verminderde longfunctie zorgen. De stof is uiterst reactief in de lucht, waardoor er nieuwe giftige stoffen kunnen ontstaan.
SO2 – Zwaveldioxide. Deze stof is onderdeel van smog op windstille dagen. Komt vrij bij het verbranden van fossiele brandstoffen zoals bij raffinaderijen, elektriciteitscentrales en industriële processen zoals ijzer- en staalproductie.
Zware metalen – Dit zijn bijvoorbeeld arsenicum, cadmium, kwik, nikkel en lood. Deze deeltjes ademen we in, waardoor ze via de longen in het bloed komen en overal in ons lichaam schade aan kunnen brengen.

Mijn nieuwste YouTube video over luchtvervuiling is ook zeker een aanrader als je nog meer wilt weten:

Chronische ontstekingen
Volgens onderzoekers kunnen de bovenstaande deeltjes zorgen voor chronische ontstekingen in het lichaam (12). Door de toegenomen oxidatieve stress kan er DNA-schade op celniveau ontstaan, waardoor onze gezondheid in grote mate wordt bedreigd. Mijn ervaring is dat mensen (ook gezondheidsfreaks) dit gevaar niet inzien. Gek genoeg wil bijna iedereen wel een waterfilter, maar geen luchtreiniger. Opmerkelijk, want het gezondheidsrisico van vervuilde lucht is in Nederland groter dan dat van vervuild water.

Wat kunnen we doen?
We kunnen moeilijk stoppen met ademhalen, dus wat kunnen we dan wel doen om de luchtvervuiling tegen te gaan? De meeste mensen die overlijden door de slechte lucht hadden al een matige gezondheid (13). Je eigen gezondheid oppeppen maakt je weerbaarder tegen de verontreiniging in de lucht. De basis van een goede gezondheid is veel ontspannen, lekker slapen en voldoende groente, fruit en water tot je nemen. Maar als je wat extra’s wilt doen kan dat zeker. Volgens onderzoek kunnen vitamine C en GSH (glutathion) ons beschermen tegen vervuiling in de lucht (14, 15, 16).

Hoe kun je je met voeding beschermen tegen luchtvervuiling?

  • Glutathion is een krachtige lichaamseigen ontgifter (17). Als je de hoeveelheid glutathion in je lichaam wil boosten, dan is het belangrijk om voldoende zwavel via de voeding binnen te krijgen (18). Dit kan goed via uiachtige groenten zoals knoflook en prei, maar ook met kolen zoals spruitjes en broccoli (19, 20, 21, 22).
  • Vitamine C is in staat om de in het lichaam aanwezige glutathion te recyclen (23). Mensen die voldoende vitamine C binnenkrijgen (500 – 1000mg per dag), hebben 18% meer glutathion in hun witte bloedcellen (24). Wie dagelijks 500mg vitamine C binnenkrijgt, blijkt zelfs 47% meer glutathion in de rode bloedcellen te hebben (25).
  • Naast vitamine C kan ook selenium de hoeveelheid glutathion in het lichaam sterk laten stijgen (26). Selenium vinden we veel in paranoten, bruine rijst, kaas, vis en kip.
  • Voedingsmiddelen die van nature rijk zijn aan glutathion zijn spinazie, avocado’s, okra en asperges (27). Voor de aanmaak van glutathion is het belangrijk om voldoende aminozuren binnen te krijgen, met name het zwavelhoudende cysteïne (28).
  • Als we kijken naar supplementen dan bevat mariadistel silymarine, dat ook de glutathionniveaus in het lichaam behoorlijk kan boosten (29, 30, 31). Kurkuma lijkt overigens hetzelfde te doen (32, 33).
  • Verder zijn een goede nachtrust en voldoende beweging essentieel om de hoeveelheid glutathion in het lichaam hoog te houden (34, 35). Het blijkt dat meditatie en ademhalingsoefeningen ook gunstig zijn (36).
  • Eén van de slechtste dingen voor je glutathion is het drinken van alcohol (37). Mensen die regelmatig alcohol drinken hebben volgens onderzoekers 80 – 90% minder glutathion in de longcellen (38). De schade van luchtvervuiling kan hierdoor vele malen groter worden. Wat wel goed nieuws is, is dat alcoholvrij bier juist in staat blijkt de hoeveelheid glutathion in het lichaam te laten stijgen (39)!

De keuken
De grootste bron van fijnstof in huis is overigens het fornuis. In de keuken is meer fijnstof aanwezig dan aan de snelweg (40). Het betreft hier dan het schadelijke (ultra)fijnstof (41). Het is heel belangrijk om tijdens het koken de afzuigkap maximaal aan te hebben. Daarbij is het raadzaam om elke dag het huis even te luchten en ventileren. Met name de moderne airfryers produceren bijzonder veel fijnstof.

Een HEPA of ULPA-Luchtreiniger
Een luchtreiniger kan de lucht binnenshuis filteren en zuiveren. Al binnen enkele weken wordt het filter grijs in vergelijking met een nieuwe, na enkele maanden is het zelfs zwart:

Belangrijk bij het kiezen van een goede luchtreiniger is dat deze HEPA of ULPA gecertificeerd zijn, zodat ze daadwerkelijk alle deeltjes uit de lucht verwijderen. HEPA staat voor High Efficiency Particulate Arrestance en haalt 99,97% van alle stof, stuifmeel, schimmels en bacteriën die groter dan 0,3 micrometer zijn, uit de lucht. ULPA staat voor Ultra Low Penetration Airfilter en haalt 99,999% van de stofdeeltjes, groter dan 100 nanometer uit de lucht. Eén van deze typen filters kun je het best inzetten om de lucht echt daadwerkelijk te filteren. Een betaalbare en betrouwbare luchtreiniger is onder meer de Progenion PR-950 UVS: deze is voorzien van een HEPA filter, UVC-lamp en zelfs een geïntegreerde fijnstofmeter. Een luchtreiniger van het type ULPA is onder meer de Progenion PR-450C.

Zorg voor ventilatie en lucht regelmatig
Een luchtreiniger kan de luchtkwaliteit in huis enorm doen toenemen, maar het belangrijkste is dat er regelmatig wordt gelucht. De meters van de Volkskrant konden exact zien wanneer de deelnemers vergaten om voor het slapen een raampje open te zetten. Zelfs het openen van een deur om het bezoek uit te zwaaien liet al een enorme daling van de luchtvervuiling zien. We overlijden gemiddeld 9 maanden eerder door een slechte luchtkwaliteit, wat jaarlijks leidt tot 11.000 onnodige doden. Het regelmatig luchten van je woning is dus heel belangrijk. Volgens het Schone Lucht Akkoord kan schone lucht zorgen voor 50% gezondheidswinst. De lucht in huis is vaak slechter dan buiten, omdat fijnstof en CO2 zich steeds meer ophopen. Zet dus de afzuigkap aan tijdens het koken en doe een raampje open als je aan het strijken bent. Een kaars branden kan prima, maar niet in een glazen potje. Zorg voor voldoende ventilatie en lucht desnoods je huis één of twee keer per dag. Zo kun je de luchtkwaliteit enorm verbeteren.

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:
Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Word lid van onze nieuwsbrief en ontvang gratis meer dan 100 wetenschappelijke tips om af te vallen!

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.