Sinds vorige maand worden we wekelijks getrakteerd op het TV programma Broodje Gezond. In het programma behandelen Ersin Kiris en Marlijn Weerdenburg vraagstukken over voeding en gezondheid. In de uitzending van vorige week vonden ze dat cola net zo gezond is als jus d’orange. Dit keer werd margarine opgehemeld. Wat is hiervan waar?
Margarine zou gezonder zijn dan boter. Om dit hard te maken hebben de programmamakers als eerste professor Sander Kersten van de Universiteit van Wageningen het woord gegeven. Verzadigd vet zou volgens hem het risico op hart- en vaatziekten vergroten. Al het onderzoek dat het tegendeel bewijst zou minderwaardig zijn. Ik vind het vreemd dat hij systematische reviews en topklasse meta-analysen wegwuift. Eind 2015 is er in de British Medical Journal een systematische review annex meta-analyse verschenen waaruit bleek dat de relatie tussen verzadigd vet en cardiovasculaire aandoeningen niet gelegd kon worden (1). Bijzonder veel andere meta-analysen konden dit verband in eerdere studies ook al niet aantonen (2,3,4,5). Waarom blijft Sander Kersten dan oude onderzoeken nakletsen? Misschien dat we het antwoord moeten zoeken bij het feit dat de Universiteit Wageningen, waar hij voor werkt, banden heeft met de levensmiddelenindustrie (6). Ook de huidige voorzitter van het bestuur van Wageningen is afkomstig van Unilever (7). En als je je afvraagt waarom de politiek dit allemaal toestaat, dan is dat goed mogelijk doordat Mark Rutte zelf ook bij Unilever vandaan komt (8).
Dan claimen ze dat verzadigd vet zorgt voor een hogere cholesterol, waardoor onze aderen zouden dichtslibben. Het blijkt dat niet verzadigd vet de boosdoener is, maar dat vooral suiker het LDL-cholesterolgehalte laat stijgen (9). Hoewel een hoog LDL- en hoog totaalcholesterol in studies als risicofactoren worden aangemerkt (10), hoeft het niets te zeggen. We weten over cholesterol nog lang niet alles. LDL en HDL zeggen lang niet alles. De grote LDL-deeltjes blijken volgens studie geen verhoogde kans te geven op bloedvatproblemen, maar de extreem kleine LDL-deeltjes weer wel (11). LDL bestaat dus uit meerdere soorten. We hebben ook nog VLDL, oxycholesterol en triglyceriden. LDL slecht noemen en HDL goed is daarom eigenlijk kortzichtig. Een te laag cholesterol is gevaarlijker dan een licht te hoog cholesterol (12). Enkel naar het totale cholesterol kijken, geeft ook onvoldoende informatie, want er zijn studies die aantonen dat een lager cholesterol een verhoogde kans op sterfte geeft (13). Ouderen hebben een hoger cholesterol dan jongeren, daar zal het lichaam vast en zeker z’n redenen voor hebben.
Ontstekingen
Het blijkt dat cholesterol een slechte voorspeller is van cardiovasculaire problemen en dat we de oorzaken beter bij ontstekingsmarkers in het bloed kunnen zoeken (14, 15). Deze ontstekingen ontstaan meestal door teveel ontstekingsbevorderende omega 6 vetzuren, bewerkte voeding, overmatige alcoholconsumptie, te veel suiker en te weinig lichaamsbeweging.
Statines
Als je bij de huisarts komt, vraagt hij niet naar je inname van suiker of slechte vetten. Hij geeft meestal ook geen recept voor meer groente, fruit en lichaamsbeweging, maar wel een recept voor statines, de cholesterolverlagende middelen. Bijwerkingen van deze middelen komen steeds meer aan het licht. Zo kunnen statines zorgen voor een versnelde veroudering (16), geheugenverlies (17) en spierpijn (18). Deze medicijnen kunnen er zelfs voor zorgen dat je in een rolstoel terecht komt (19).
De natuurlijke weg
We hebben margarine niet nodig om onze cholesterol te verlagen. Een gezonde cholesterolspiegel is in veel gevallen gemakkelijk te behalen door een onbewerkt dieet toe te passen, dat rijk is aan gezonde vetten, groenten en fruit. Ideaal is het mediterrane dieet (20). Een beetje pure chocolade (21), groene thee (22), olijfolie (23), knoflook (24), dagelijks wandelen (25) en vezelrijk eten (26) dragen allemaal hun steentje bij. Vezels verlagen dus de LDL-waarden in het bloed. Maar welke kun je dan het beste eten? De beste leveranciers zijn haver en zeewier. Andere goede bronnen zijn bonen, avocado, noten, bataat, okra en kolen. Vezels versnellen de darmpassage, zodat cholesterol uit de gal niet opnieuw via de darmen in het bloed wordt opgenomen. De industrie verdient niets aan deze natuurlijke interventies, dus wordt vooral margarine gepromoot.
Unilever
Unilever zegt in het programma dat producten met een hoog onverzadigd en laag verzadigd aandeel in vet gezonder zijn. Hierover zeggen de nieuwste wetenschappelijke onderzoeken precies het omgekeerde (27). De plantaardige olie in de margarinefabriek wordt verhit. Meervoudig onverzadigde vetten vormen toxische stoffen zoals aldehyden tijdens verhitting (28). Margarine bestaat bijna volledig uit omega 6, dat juist ontstekingen kan veroorzaken in het lichaam (29). Geraffineerde plantaardige vetten hebben bijzonder weinig voedingsstoffen en kunnen het lichaam schade berokkenen (30).
10 redenen waarom ik margarine laat staan:
- In margarine is veel van de kankerverwekkende stof 3-MCPD te vinden (31)
- Hoewel plantensterolen in margarine het cholesterol kunnen verlagen, stellen vele onderzoekers de veiligheid ter discussie (32, 33, 34, 35, 36, 37).
- Teveel plantaardige omega 6 olie jaagt ontstekingen aan (38, 39, 40, 41)
- Meervoudig onverzadigde vetzuren oxideren snel en worden toxisch (42)
- Plantaardige oliën zijn niet geschikt om te verhitten zoals bij margarineproductie (43, 44)
- Margarine wordt verhit bij de productie, waarbij zonnebloemolie toxisch kan worden (45)
- Teveel omega 6 hindert de productie van lange keten EPA en DHA omega 3 (46, 47)
- Een verkeerde omega 3 / 6 ratio kan ziektes aanjagen (48)
- Margarine bevat vele synthetische ingrediënten met veel e-nummers (49)
- Volgens onderzoek blijkt dat als je verzadigd vet vervangt door linolzuur (bv uit margarine), ook hart- en vaatziektes aangejaagd kunnen worden (50, 51, 52).
De redactie bij Broodje Gezond heeft zelf niet veel verstand van voeding en gezondheid en leunen daarom sterk op de reguliere kennis van professoren en artsen. Deze mensen hebben vaak een opleiding gehad met inmiddels achterhaalde kennis. Bovendien krijgen de meeste artsen slechts 5 uur les over voeding (53). Dat is veel te weinig om echt kennis te hebben over voeding en gezondheid. Voedingsadviezen van een arts kunnen we daarom het beste wantrouwen. Jammer dat het programma niet objectief blijft, maar zelf een standpunt inneemt. Het beste zou zijn om meerdere visies objectief naast elkaar te leggen en het definitieve oordeel aan de kijker over te laten.
Als je de uitzending over margarine vs roomboter met eigen ogen wilt zien, klik dan hier.