De afgelopen week stroomde mijn mailbox over met de vraag wat Apeel is en of dat wel veilig is. Eerlijk gezegd had ik nog nooit van Apeel gehoord, dus voor mij was het ook helemaal nieuw. Ik kwam er al snel achter dat er verschillende producten in de supermarkt liggen waarop een laagje Apeel is aangebracht om de houdbaarheid te verlengen. Moeten wij ons zorgen maken of is dit een geschenk uit de hemel? In dit artikel zoeken we het uit!
Het standpunt op social media
Op social media gaan er vele waarschuwingen viraal voor de nieuwe beschermlaagjes van een Amerikaans bedrijf genaamd ‘Apeel’. Hierin wordt gewaarschuwd voor twee beschermlaagjes, eentje genaamd ‘Invisipeel’ en een andere ‘Edipeel’. Deze zouden mono- en diglyceriden bevatten, die vol zitten met transvet. Daarbij zou het veiligheidsblad van Apeel de volgende waarschuwingen bevatten:
APEEL Gevarenaanduidingen H318 Veroorzaakt ernstig oogletsel. H317 Kan een allergische huidreactie veroorzaken. H412 is schadelijk voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen. Voorzorgsmaatregelen P280 Beschermende handschoenen/ beschermende kleding/ oogbescherming/ gelaatsbescherming dragen. P302+P352 BIJ CONTACT MET DE HUID: met veel water wassen.
Dit klinkt al met al niet best, zeer verontrustend zelfs. Laten we eens kijken wat de website Apeel zelf allemaal belooft.
Het standpunt van Apeel
Volgens de website van Apeel zelf is hun onzichtbare laagje volledig plantaardig en helpt het niet alleen het vocht in de gewassen te behouden, maar zorgt het er ook voor dat er geen zuurstof in kan komen. Hierdoor blijven de behandelde gewassen veel langer houdbaar, waardoor bedrijven 50% minder weg hoeven te gooien. Op YouTube staat een video waarin Apeel laat zien dat producten die zijn behandeld 2 – 5 keer langer goed blijven. Apeel is niet alleen kleurloos, maar heeft ook geen geur of smaak. Hun plantaardige laagje is eetbaar en veilig verklaard door de autoriteiten. Het zou zelfs zo veilig zijn, dat een variant van hun laag ook geschikt is voor op biologische producten. Dit klinkt bijna te mooi om waar te zijn…
Ingrediënten van Apeel
Op hun site beweert Apeel dat hun laagje volledig is samengesteld uit een mengsel van foodgrade glycerolipiden afkomstig van eetbare plantaardige oliën, waar mono- en diglyceriden uit gewonnen worden.
Wat zijn mono- en diglyceriden?
Mono- en diglyceriden zijn emulgatoren die vaak worden gebruikt in voedingsmiddelen om de textuur en stabiliteit te verbeteren. Ze zijn afgeleid van vetzuren en glycerol, en kunnen zowel natuurlijk voorkomen in voedingsmiddelen als synthetisch worden geproduceerd. Monoglyceriden bestaan uit één vetzuurmolecuul dat is gebonden aan een glycerolmolecuul. Diglyceriden zijn vergelijkbaar, maar bevatten twee vetzuurmoleculen die zijn gebonden aan een glycerolmolecuul. Ze helpen bij het mengen van ingrediënten die normaal gesproken niet goed mengen, zoals water en olie, waardoor ze effectieve emulgatoren zijn. Mono- en diglyceriden worden veel gebruikt door de voedingsindustrie voor de productie van bakkerijproducten, margarine, ijs, sauzen, en verwerkte vleesproducten. Normaal gezien is de vermelding van mono- en diglyceriden een indicatie dat het om een geraffineerd product gaat, waarmee het meestal in de categorie ongezond valt.
Is Apeel echt natuurlijk?
In een interview met CNN komt naar voren dat de grondstoffen van Apeel voornamelijk worden gewonnen uit de overblijfselen van druiven (wijnindustrie) en tomaten (ketchupproductie)(1). Op hun site meldt Apeel nadrukkelijk (2):
Apeel is samengesteld uit uitsluitend ingrediënten van voedselkwaliteit, gemaakt van materialen die voorkomen in de schillen, zaden en pulp van alle vruchten en groenten die we al eten.
Zijn mono- en diglyceriden wel veilig?
Mono- en diglyceriden kunnen niet alleen transvetten bevatten, maar ook onverzadigde vetten die snel oxideren. Transvet en geoxideerde vetten zijn zeer schadelijk voor onze gezondheid. In een zeer gedetailleerd rapport van de FDA wordt tot in detail uit de doeken gedaan waar Apeel van is gemaakt (3). Ook het patent van Apeel laat zien welke vormen van mono- en diglyceriden worden gebruikt (4). De laag blijkt inderdaad vooral uit pitten en schillen van druiven en tomaten te komen en bestaat uit vetzuren van het type 2,3-dihydroxypropyl palmitaat, 1,2-dihydroxypropaan-3-yl palmitaat en 1,3-dihydroxypropaan-2-yl palmitaat. Deze chemische namen klinken heel eng, maar dat klinkt dihydrogen monoxide ook, wat gewoon een andere naam is voor water. De chemische stoffen in Apeel zijn palmitine-achtige vetzuren, die we ook in bijvoorbeeld palmolie aantreffen. Dit zijn verzadigde vetten, die zeer stabiel zijn en ongevoelig voor oxidatie. Ik heb niet kunnen ontdekken dat er in Apeel schadelijke onverzadigde en/of transvetten zitten. Het lijkt helemaal veilig dus.
Maar Apeel was toch extreem gevaarlijk?
Het klopt inderdaad dat een veiligheidsblad vermeldt dat het product APEEL chemisch is en gevaarlijk kan zijn voor je huid en ogen (5). Bij nader inzien blijkt het hier te gaan om een gelijknamig schoonmaakproduct genaamd Evans Apeel, die niets te maken heeft met Apeel Sciences (6). Het onzichtbare plantaardige laagje van Apeel ziet er op papier juist heel gunstig uit (7).
Waslaagjes zeker geen nieuwe uitvinding
Het is niet de eerste keer dat iemand met het idee komt om gewassen met een laagje te behandelen. Het idee is beslist niet origineel, want veel fruitsoorten, zoals appels, maken zelf van nature al een waslaagje aan. De afgelopen decennia hebben we diverse ‘uitvindingen’ voorbij zien komen, zoals het achteraf aanbrengen van een waslaag op groente en fruit. Wanneer groente en fruit na de oogst worden gewassen, verdwijnt het natuurlijke waslaagje, waardoor de houdbaarheid wordt verkort. Daarom kan een teler ervoor kiezen om na het wassen een nieuw laagje aan te brengen. In Europa is dit meestal op basis van natuurlijke shellac, bijenwas of was van de carnaubapalm (8, 9). Soms is de waslaag wel synthetisch, meestal op basis van petrochemische stoffen of kunsthars (10, 11, 12, 13). De natuurlijke en synthetische waslagen presteren volgens onderzoek beide even goed, dus de natuurlijke zouden daarom de voorkeur moeten hebben (14). Buiten de EU wordt gretiger gebruikgemaakt van kunstmatige waslagen, soms worden hier dan zelfs fungiciden aan toegevoegd om schimmelvorming tegen te gaan (15). Gelukkig zijn de meeste van deze stoffen binnen de EU verboden (16).
Gewassen die vaak achteraf worden voorzien van een waslaag zijn:
Ananas, appels, aubergines, avocado’s, cantaloupe, citroenen, grapefruits, komkommers, limoenen, mango’s, meloenen, mandarijnen, nectarines, papaja’s, paprika’s, pastinaken, passievruchten, peren, pepers, perziken, pruimen, sinaasappels, tomaten, zoete aardappelen, koolrapen en pompoenen.
Slotwoord
Het aanbrengen van een waslaag op groente en fruit wordt al decennialang toegepast. Deze lagen kunnen natuurlijk of synthetisch zijn. De nieuwe Apeel-laag lijkt geen gevaarlijke stoffen te bevatten, in tegenstelling tot sommige synthetische waslagen. Gelukkig zijn in Nederland de meeste waslagen van natuurlijke aard en hoeven we ons niet veel zorgen te maken. Mensen die liever geen risico nemen, kunnen het beste voor biologisch kiezen. In het geval van Apeel is het risico zeer klein, vooral omdat deze laag op producten zit waar we de schil toch niet van eten; op dit moment zijn dat avocado’s en citrusfruit. Daarom zie ik op basis van mijn zoektocht op dit moment geen bezwaren. Ik maak me meer zorgen om de synthetische waslagen van andere fabrikanten.
Belangrijke update najaar 2023: wij zijn erop gewezen dat bij het produceren van Apeel volgens dit document mogelijk een lage hoeveelheid residu van kwik, lood, arsenicum, cadmium, palladium en hexaan kan zitten. Het is voor ons niet duidelijk of deze stoffen afkomstig zijn van het productieproces, of van nature aanwezig zijn door vervuiling in het milieu. We hebben Apeel herhaaldelijk verzocht om opheldering hierover, maar tot op heden helaas geen reactie ontvangen. Gezien deze zorgwekkende informatie en het gebrek aan transparantie, raden wij het gebruik van Apeel met klem af
