Candida is de vaakst voorkomende gist in het menselijke lichaam. Candida wordt vaak gevonden op plekken zoals in de mond, op de huid, in het spijsverteringskanaal, op teennagels of bij het rectum en de vagina (1). Meestal is het onschadelijk maar bij een overgroei van deze gist kan er een schimmelinfectie ontstaan (2). Het candidadieet is een streng dieet dat bedoeld is om de symptomen van een candida-infectie te verlichten. De effectiviteit ervan wordt echter niet ondersteund door wetenschappelijk bewijs. Hieronder vind je uitleg over het candidadieet en een voorbeeld van een maaltijdplan.
Wat is candida?
Er zijn al meer dan 150 soorten candida bekend die in verschillende delen van je lichaam voorkomen. De meeste soorten dragen bij aan de spijsvertering en de opname van voedingsstoffen uit voeding. Slechts 15 ervan kunnen een infectie veroorzaken. Daarvan is Candida Albicans, die zorgt voor meer dan de helft van de gevallen van infectie, de vaakst voorkomende boosdoener (7). Mogelijke symptomen van een infectie door overgroei van candida zijn onder andere (3, 4, 5, 6):
- Misselijkheid
- Opgeblazenheid, obstipatie of diarree
- Chronische vermoeidheid
- Huidproblemen zoals eczeem of uitslag
- Terugkerende urineweginfecties
- Humeurigheid en stemmingswisselingen
- Angst, onrust en depressie
- Gewrichtspijn
Risicofactoren voor infectie
De risicofactoren van een candida-infectie zijn onder andere (1, 8, 9, 10, 11, 12):
- Een voedingspatroon met veel geraffineerde koolhydraten en suiker
- Hoge alcoholconsumptie
- Verhoogd stressniveau
- Disbalans in de darmmicrobiota
- Onjuist gebruik van katheter
- Slikken van de pil of antibiotica
- Diagnose diabetes mellitus
- Zwak immuunsysteem
Als je een of meer van de bovengenoemde risicofactoren hebt, probeer dan een verandering aan te brengen in je dieet of leefstijl om dit aan te pakken. Je zou bijvoorbeeld bij veel stress meditatie of stressmanagement kunnen inpassen in je agenda.
Kortom: Er komen meer dan 150 soorten candida voor in je lichaam, waarvan er 15 een infectie kunnen veroorzaken bij een overgroei. Risicofactoren voor een candida-infectie zijn onder andere een zwak immuunsysteem of gebruik van breedspectrum antibiotica.
Hoe zou het dan in zijn werk gaan?
Hoewel er veel onderzoek is gedaan naar de risicofactoren voor candida-overgroei, zijn de behandelplannen niet met elkaar in overeenstemming en onvoldoende bestudeerd (13). Een van de mogelijke behandelingen zou het candidadieet zijn. Bij dit dieet vermijd je suiker, gluten, alcohol, bepaalde zuivelproducten en schadelijke additieven en eet je juist wel suikerarm fruit, zetmeelarme groenten en glutenvrije voeding. De meeste van deze dieetvoorschriften worden echter niet door de wetenschap ondersteund, zoals hieronder wordt uitgelegd:
- Het dieet sluit gluten uit vanwege het idee dat het de darmwand zou beschadigen, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat gluten darmschade veroorzaakt bij mensen die geen coeliakie hebben, een intolerantie voor gluten (14).
- Een zeer hoge suikerinname kan een candida-infectie verergeren bij mensen met een zwak immuunsysteem. Een koolhydraatrijk dieet kan de schimmelinfectie vergeren bij sommigen, maar bewijs dat het risico op het ontstaan van een infectie daardoor bij gezonde mensen toeneemt is er niet (15).
- Het dieet sluit ook bepaalde zuivelproducten uit. In theorie kan lactose (melksuiker) de groei van candida stimuleren door de zuurgraad in de mond te verhogen, maar tot nu toe is hiervoor nog geen bewijs gevonden (16).
- Voedingsmiddelen met kunstmatige toevoegingen, een grote hoeveelheid schimmel, conserveermiddelen en pesticiden worden ook weggelaten. Er is echter geen bewijs dat schimmel, conserveermiddelen of pesticiden het risico op candida-infecties doet toenemen.
Alcohol en cafeïne worden ook afgeraden om een gezonde leefstijl te bevorderen en smokkelen met het dieet te voorkomen. Dit dieet is over het geheel genomen bedoeld om ontsteking te verminderen en volwaardige voeding toe te voegen die goed is voor je darmen en die het risico op candida-overgroei na verloop van tijd zou verlagen. Hoewel er geen onderzoek is dat de voordelen van een candida-reinigingskuur bevestigt, kan een kuur je wel helpen om de juiste instelling te creëren voor het candidadieet. Tot nu toe zijn er geen studies die de effectiviteit of voordelen van een detox- of reinigingskuur bewijzen (17). Er zijn meerdere manieren om een detox te bewerkstellingen, maar twee veelvoorkomende manieren zijn:
- Alleen vloeistoffen drinken, zoals citroenwater of bottenbouillon
- Vooral groenten eten, zoals salades en gestoomde groenten, naast een kleine hoeveelheid eiwitten over de dag verdeeld
Sommige mensen ervaren negatieve symptomen tijdens een reinigingskuur, zoals vermoeidheid, hoofdpijn, stemmingswisselingen of veranderingen in het slaappatroon. Onthoud dat de kuur niet langer dan twee dagen zou moeten duren. Nadat je de kuur hebt gedaan kun je beginnen met het volgen van het candidadieet. Er is geen specifiek tijdschema voor het candidadieet. De voorstanders ervan beweren dat er al na enkele weken verlichting kan optreden, terwijl anderen misschien vele maanden nodig hebben voordat een positief effect wordt ervaren. Als je het candidadieet gaat volgen, is het raadzaam om dit onder begeleiding van een gezondheidsprofessional te doen, die erop kan toezien dat je alle benodigde nutriënten binnenkrijgt. Voordat je begint met het dieet zijn er nog een paar zaken waar je op moet letten:
- Begin langzaam: In plaats van in één keer suiker, cafeïne en gluten uit je dieet te schrappen kun je beter een ding per keer weglaten om het proces te vergemakkelijken.
- Het is bedoeld voor korte tijd: Dit dieet is bedoeld om korte tijd te gebruiken, totdat je symptomen zijn verbeterd. Het is niet bedoeld als een dieet voor de lange termijn.
Kortom: Het candidadieet begint met een reinigingskuur, gevolgd door een dieet waaraan je je strikt dient te houden. Het best kun je dit doen onder begeleiding van een gezondheidsprofessional.
Voeding die je kunt eten
Tijdens het candidadieet dien je je te richten op de volgende soorten voeding:
- Fruit met weinig suiker: citroen, limoen, bessen (in kleine hoeveelheden)
- Zetmeelarme groenten: asperges, spruitjes, witte kool, broccoli, boerenkool, selderij, komkommer, aubergine, uien, spinazie, courgette, tomaten en koolraap (zoveel mogelijk rauw of gestoomd)
- Glutenvrije granen: gierst, quinoa, haverzemelen en boekweit
- Hoogwaardige eiwitten: kip, eieren, zalm, kalkoen en sardines (biologische, grasgevoerde en wilde soorten zijn het best)
- Gezonde vetten: avocado, olijven, ongeraffineerde kokosolie, lijnzaad, extra vergine olijfolie en sesamolie
- Bepaalde zuivelproducten: boter, ghee, biologische kefir of yoghurt
- Noten en zaden weinig gevoelig voor schimmels: amandelen, zonnebloempitjes, kokosnoot of lijnzaad
- Kruiden en specerijen: zwarte peper, zout, kaneel, dille, knoflook, gember, oregano, rozemarijn, paprikapoeder, kurkuma en tijm
- Kruiderijen: appelciderazijn, coconut aminos, tafelzuur
- Zoetstoffen: stevia, erythritol en xylitol
- Cafeïnevrije drank: kruidenthee, cichoreikoffie, gefilterd water, zelfgemaakte amandelmelk, kokosmelk zonder toevoegingen en water met citroen of limoen.
Daarnaast kunnen probiotica helpen bij het remmen van de ontsteking, doden van schadelijke organismes en verminderen van de candidaschimmel en infectiesymptomen (18, 19, 20).
Kortom: Bij het candidadieet eet en drink je onbewerkte en suikerarme voeding, zetmeelarme groenten, gezonde eiwitten, dranken zonder cafeïne en glutenvrije granen.
Te vermijden voeding
Het candidadieet is een streng dieet waarbij suiker, gluten, alcohol en bepaalde zuivelproducten worden vermeden. Voorstanders van het dieet denken dat die voeding candida-overgroei stimuleert. Er is geen bewijs dat het vermijden van deze voeding effectief is tegen de infectie. Maar studies suggereren wel dat overmatige suikerinname de infectie kan verergeren bij muizen met een zwak immuunsysteem (21). Op de lijst met te vermijden voeding staan onder andere:
- Suikerrijke vruchten: bananen, dadels, rozijnen, druiven en mango
- Glutenbevattende granen: tarwe, rogge, gerst en spelt
- Bepaalde soorten vlees: vleeswaren en kweekvis
- Geraffineerde olie en vet: canola-olie, soja-olie, zonnebloemolie of margarine
- Kruiderijen en sauzen: ketchup, sojasaus, azijn, barbecuesaus, mierikswortel, mayonaise
- Bepaalde zuivelproducten: kaas, melk, room
- Suiker en zoetmiddelen: aspartaam, agavesiroop, rietsuiker, glucose(fructose)stroop, honing, ahornsiroop en kristalsuiker
- Noten en zaden gevoelig voor schimmels: pinda’s, cashew-, pecan- en pistachenoten
- Cafeïne, alcohol en suikerrijke dranken: cafeïnebevattende thee, koffie, energiedranken, frisdrank, vruchtensap, bier, wijn, sterkedrank
- Additieven: nitraten of sulfaten
Kortom: Voeding die vermeden dient te worden tijdens het candidadieet is onder andere bewerkte voeding, bepaalde soorten vlees, vetten en olie, additieven en cafeïnehoudende en alcoholische dranken.
Voorbeeld maaltijdplan
Dit voorbeeldmenu is gebaseerd op voeding volgens het candidadieet. Je kunt het naar eigen voorkeur aanpassen met andere keuzes uit de lijst toegestane voedingsmiddelen.
Maandag:
- Ontbijt: roerei met tomaten plus avocado als bijgerecht
- Lunch: groene salade met kalkoen, plakjes avocado, kool, broccoli en een dressing met olijfolie
- Diner: quinoa, kipfilet, gestoomde groenten en coconut aminos
Dinsdag:
- Ontbijt: yoghurt met bessen, kaneel en amandelen
- Lunch: Thaise curry met kip, ui en paprika (Engelstalig voorbeeld recept)
- Diner: zalm met broccoli en een kop bottenbouillon
Woensdag:
- Ontbijt: kalkoen-salieworstjes (Engelstalig voorbeeld recept)
- Lunch: groene salade met geroosterde kip en citroen
- Diner: bietenburger zonder brood, avocado, gestoomde groenten en zuurkool
Donderdag:
- Ontbijt: omelet van gebakken ei met rode peper, uien, boerenkool
- Lunch: restje kalkoenworstjes met roergebakken kool
- Diner: kip curry-kokos, quinoa en gestoomde groenten
Vrijdag:
- Ontbijt: groenteomelet van ei, sjalotjes, spinazie en tomaten
- Lunch: boerenkoolsalade met kipgehaktballen, gierst met ghee
- Diner: asperges met wilde zalm met citroen en dille
Zaterdag:
- Ontbijt: boekweitpannenkoeken met groentevulling en cichoreikoffie
- Lunch: overgebleven kip curry met quinoa en gestoomde groenten
- Diner: courgettepasta met kip, knoflook, pesto en olijfolie
Zondag:
- Ontbijt: smoothie van kefir, handje bessen, amandelpasta, kokos en kaneel
- Lunch: salade met hardgekookte eieren, tomaat, komkommer, olijven en olijfoliedressing
- Diner: kip, ui, paprika, avocado, koriander en groene salade
Kortom: Hoewel het dieet nogal beperkt lijkt, zijn er toch voldoende mogelijkheden voor gezonde en heerlijke maaltijden.
Mogelijke gunstige effecten
Ondanks het gebrek aan bewijs voor de effectiviteit van het candidadieet, kun je er toch voordeel van ondervinden vanwege de focus op gezond eten. Het dieet bestaat uit volwaardige, onbewerkte voeding die ook gunstig is voor gewichtsverlies, de hartgezondheid en de darmfunctie en een ontstekingsremmende werking in je lichaam heeft (22, 23, 24). Het dieet richt zich ook op het weglaten van suikerrijke voeding. Er is een verband tussen suikerrijke voeding en obesitas, diabetes, hartziektes en metabool syndroom (25, 26). Een dieet zoals dit is voor iedereen goed, dus ook voor mensen met candida-overgroei.
Kortom: Het candidadieet zorgt voor vermindering van ontsteking en het is een dieet rijk aan voedingsstoffen die goed zijn voor de algehele gezondheid, niet alleen bij candida-overgroei.
Mogelijke nadelen
Een groot nadeel van het candidadieet is dat er maar weinig humaan onderzoek is gedaan naar de effectiviteit ervan en het onderzoek dat er wel is, is niet eensluidend. Een studie onder 120 mensen met candida-overgroei in de darmen wees uit dat aanpassing van het dieet na 3 maanden zorgde voor afname van de candidaschimmel in ontlasting, vergeleken met mensen zonder aangepast dieet (27). Een studie onder muizen met een verzwakt immuunsysteem wees uit dat de consumptie van suiker zorgde voor toename van de groei van candida in het spijsverteringskanaal (28). Maar daartegenover staat een klein onderzoek waarbij de groei van candida voor, tijdens en na een suikerrijk dieet werd gemeten bij gezonde mensen – de uitkomst was dat het suikerrijke dieet maar een beperkte invloed had op de groei van candida (29). Een ander nadeel is dat het dieet zo streng is. Suiker, gluten, de meeste vruchten, zetmeelrijke groenten, sommige soorten vlees, noten en zaden, alcohol en cafeïne worden allemaal weggelaten uit dit dieet. Het kost daarom meer moeite om je aan te passen aan deze manier van eten. Ook kan het dieet moeilijkheden opleveren als je maar een beperkt budget hebt of niet houdt van koken en maaltijdplanning. Gelukkig hoef je het dieet echter niet altijd vol te houden, het is alleen bedoeld voor zolang je last hebt van de symptomen van candida-overgroei.
Kortom: Nadelen van het candidadieet zijn onder andere dat er weinig onderzoek is gedaan naar de effectiviteit en dat de regels zo streng zijn. Het kan daarom zijn dat het niet voor iedereen werkt.
Conclusie
Voorstanders van het candidadieet zeggen dat het zorgt voor het afsterven van de overgroei door het weglaten van suiker, gluten, alcohol en bepaalde zuivelproducten uit het dieet. De focus is op biologische, onbewerkte, suikerarme, kwalitatief goede producten. Er is tot nu toe nog geen overtuigend bewijs dat de effectiviteit van het dieet bevestigt. Hoewel het dieet op zich gezond is, zijn veel van de aanbevelingen niet op wetenschap gebaseerd. Toch zou het kunnen helpen om het uit te proberen als je de diagnose van een candida-infectie hebt gekregen (met toestemming vertaald).
