Wat zijn tannines in thee en zijn ze gezond?

Het is niet verwonderlijk dat thee wereldwijd een van de populairste dranken is. Thee is niet alleen lekker, kalmerend en verfrissend, het staat ook hoog aangeschreven vanwege de vele mogelijke heilzame effecten op de gezondheid (1). In thee zitten verbindingen die tannines worden genoemd. Deze stofjes staan bekend om hun kenmerkende smaak en interessante eigenschappen en ze zouden bevorderlijk zijn voor de gezondheid (2). Dit artikel gaat over tannines in thee en alles daaromheen, zoals de heilzame effecten en mogelijke bijwerkingen.

Wat zijn tannines?
Tannines zijn chemische verbindingen die behoren tot de grotere groep van stoffen genaamd polyfenolen (2). De moleculen ervan zijn meestal groter dan die van andere soorten polyfenolen en ze bezitten het unieke vermogen om zich makkelijk te binden aan andere moleculen, zoals eiwitten en mineralen (2). Tannines worden van nature gevonden in een aantal eetbare en oneetbare planten, waaronder boombast, bladeren, specerijen, noten, zaden, vruchten en peulvruchten. Planten maken tannines aan als natuurlijk verdedigingsmechanisme tegen schadelijke organismen. Tannines dragen ook bij aan de kleur en smaak van plantaardige voeding (34). In onze voeding zijn thee, koffie, wijn en chocolade een aantal van de rijkste en vaakst genuttigde bronnen van tannines. De voor deze voeding zo kenmerkende adstringerende (samentrekkende) en bittere smaak kan worden toegeschreven aan de overvloedig aanwezige tannines die erin zitten (25).

Kortom: Tannines horen tot een familie van plantenstoffen die van nature in voeding en drank gevonden wordt, onder meer in thee, koffie, chocolade en wijn. Ze staan bekend vanwege de adstringerende, bittere smaak en het vermogen om zich te binden aan eiwitten en mineralen.

Het gehalte aan tannines varieert per type thee
Hoewel thee vaak beschouwd wordt als een rijke bron van tannines kan de hoeveelheid die uiteindelijk in je theekopje belandt door vele factoren worden beïnvloed. De vier hoofdsoorten van thee zijn de witte, zwarte, groene en oolong-thee, die allemaal worden gemaakt van de bladeren van de plant Camellia sinensis (6). Elke theesoort bevat tannines, maar de concentratie is sterk afhankelijk van de manier waarop de thee wordt geproduceerd en van hoe lang je het laat trekken bij de bereiding. Sommige bronnen zeggen dat zwarte thee de hoogste concentratie tannines bevat en groene thee zou de laagste hoeveelheid bevatten. Witte en oolong vallen meestal ergens tussen die twee in, maar de hoeveelheid per type kan zeer variëren, al naar gelang de productiewijze (7). Meestal heeft thee met een lagere kwaliteit meer tannines en hoe langer je het laat trekken, hoe hoger de concentratie van tannines wordt in je kopje.

Kortom: Alle soorten thee bevatten tannines, maar de precieze hoeveelheid kan aanzienlijk verschillen, afhankelijk van de productiewijze van de thee en van hoe lang je het laat trekken.

Mogelijke heilzame effecten
In thee worden allerlei verschillende soorten tannines gevonden en hoe die het menselijk lichaam beïnvloeden is nog niet helemaal duidelijk. Wel wijst voorlopig onderzoek uit dat bepaalde thee-tannines eigenschappen bezitten die lijken op die van andere polyfenolen – ze dragen bij aan preventie van ziekten door de antioxidanten die erin zitten en ze hebben een antimicrobiële werking (3).

EGCG: Epigallocatechinegallaat
Een van de belangrijkste tannines in groene thee heet EGCG ofwel epigallocatechinegallaat. EGCG hoort tot een groep verbindingen genaamd catechinen. Men denkt dat EGCG een van de factoren is die bijdraagt aan de gevonden verbanden tussen groene thee en allerlei heilzame gezondheidseffecten daarvan. Er zijn aanwijzingen uit dier- en laboratoriumstudies dat EGCG een ontstekingsremmende rol heeft en bescherming biedt tegen celschade en bepaalde chronische ziekten, zoals hartziekte en kanker (89). Maar er is wel meer onderzoek nodig voor een beter begrip van hoe EGCG ingezet kan worden voor de gezondheid.

Theaflavinen en thearubiginen
Thee bevat ook volop tannines uit twee groepen genaamd theaflavinen en thearubiginen. Vooral zwarte theesoorten bevatten veel van deze tannines en ze zouden ook verantwoordelijk zijn voor de kenmerkende donkere kleur van zwarte thee. Momenteel is er nog weinig bekend over theaflavinen en thearubiginen. Voorlopig onderzoek wijst uit dat ze een krachtige antioxidatieve werking hebben en bescherming kunnen bieden tegen celschade door vrije radicalen (10). Veel van het bewijsmateriaal hierover komt echter uit laboratorium- en dierstudies, dus er is meer onderzoek onder mensen nodig.

Ellagitannine
Ook bevat thee een hoog gehalte aan ellagitannines (11). Uit initieel onderzoek komen aanwijzingen dat ellagitannine de groei en functie van goede darmbacteriën zou kunnen bevorderen, maar er is meer onderzoek vereist op dit gebied (11). Ellagitannine staat ook in de schijnwerpers vanwege de mogelijke kankerbestrijdende effecten. Net als andere soorten polyfenolen heeft ellagitannine een krachtige antioxidatieve en ontstekingsremmende werking. Volgens in-vitro onderzoek kan ellagitannine ook een rol spelen in het tegengaan van de groei en verspreiding van kankercellen (12). Hoewel het huidige onderzoek veelbelovend is, zijn er meer studies vereist naar de mogelijke kankerbestrijdende eigenschappen en een mogelijke inzet bij de behandeling of preventie van kanker.

Kortom: Tannines in thee dragen mogelijk bij aan ziektepreventie en ze hebben een werking als antioxidant en ontstekingsremmer. Er is echter meer onderzoek nodig voor een beter begrip van de mogelijke ondersteunende rol voor de menselijke gezondheid.

Mogelijke nadelen
Hoewel tannines in thee verschillende gunstige gezondheidseffecten hebben, kan een teveel leiden tot vervelende bijwerkingen. Tannines zijn uniek in hun vermogen om zich aan andere stoffen te binden. Deze eigenschap geeft thee een fijne, iets bittere en droge smaak, maar het kan ook bepaalde spijsverteringsprocessen ondermijnen.

Vermindert ijzeropname
Een van de grootste zorgen is dat tannines de vermogen van het lichaam om ijzer op te nemen kunnen verstoren. In het spijsverteringskanaal kunnen tannines zich makkelijk binden aan ijzer uit plantaardige voeding, wat de opname ervan verhindert (13). Onderzoek wijst uit dat dit effect waarschijnlijk geen grote schade zal aanrichten bij mensen met een gezond ijzergehalte, maar het kan een probleem worden voor mensen met ijzergebrek (13). Als je een ijzertekort hebt, maar wel thee wilt drinken kun je het risico verlagen door geen thee te drinken bij het eten van ijzerrijke voeding. Je kunt dan beter thee drinken tussen de maaltijden in.

Kan misselijkheid veroorzaken
Een hoog gehalte aan tannines in thee kan misselijkheid veroorzaken als je het op een lege maag drinkt. Dit kan vooral mensen met een wat gevoeliger spijsvertering treffen (614). Dit effect kun je voorkomen door wat te eten bij de thee of een scheut melk toe te voegen. Eiwitten en koolhydraten uit voeding kunnen ook een binding aangaan met sommige tannines, wat ervoor kan zorgen dat je spijsverteringskanaal minder wordt belast (14). Je kunt er ook voor kiezen minder koppen thee per keer te drinken.

Kortom: Tannines kunnen misselijkheid veroorzaken en de opname van ijzer uit plantaardige voeding remmen.

Conclusie
Tannines zijn chemische verbindingen die worden gevonden in verscheidene plantaardige voedingsmiddelen en dranken, waaronder thee. Ze geven thee een droge, wat bittere smaak en zijn verantwoordelijk voor de kleur van bepaalde theesoorten. Voorlopig onderzoek wijst uit dat tannines in thee heilzame effecten kunnen hebben vanwege de antioxidatieve en ontstekingsremmende werking. Hiernaar is echter meer onderzoek nodig. Voor een optimaal resultaat kun je thee met een hoog gehalte aan tannines het best met mate drinken en niet tegelijk met voeding consumeren waar ijzer in zit (met toestemming vertaald).

Help anderen gezonder te worden en deel dit artikel:

Download nu tijdelijk gratis ons E-book Afvallen

Gelukt! Ga naar je inbox om het E-book te bekijken.