Yerba mate is een traditionele Zuid-Amerikaanse drank die wereldwijd aan populariteit wint. Men zegt dat het de kracht van koffie heeft, de gezondheidsvoordelen van thee, en het plezier van chocolade. Hieronder bespreken we de top 8 gezondheidsvoordelen van yerba mate.
Wat is Yerba Mate?
Yerba mate is een kruidenthee die wordt gemaakt van de bladeren en twijgen van de plant Ilex paraguariensis. De bladeren worden gewoonlijk boven een vuur gedroogd en vervolgens in heet water geweekt om de thee te maken. Yerba mate wordt traditioneel gedronken uit een kalebas en met een metalen rietje dat aan de onderkant een filter heeft om de bladstukjes uit te zeven. Het delen uit deze traditionele kalebas zou een teken van vriendschap en verbondenheid zijn.
1. Rijk aan antioxidanten en voedingsstoffen
Yerba mate bevat verschillende heilzame plantenvoedingsstoffen, waaronder (1):
- Xanthines: Deze verbindingen werken stimulerend. Ze omvatten cafeïne en theobromine, die ook worden aangetroffen in thee, koffie en chocolade.
- Caffeoyl-derivaten: Deze verbindingen zijn de belangrijkste gezondheidsbevorderende antioxidanten in de thee.
- Saponinen: Deze bittere verbindingen hebben bepaalde ontstekingsremmende en cholesterolverlagende eigenschappen.
- Polyfenolen: Dit is een grote groep antioxidanten, die in verband worden gebracht met een verminderd risico op vele ziekten.
Interessant is dat de antioxidantkracht van yerba mate-thee iets groter lijkt te zijn dan die van groene thee (2). Bovendien kan yerba mate zeven van de negen essentiële aminozuren bevatten, naast bijna alle vitaminen en mineralen die je lichaam nodig heeft (1, 3). De thee bevat echter zeer kleine hoeveelheden van deze voedingsstoffen, zodat het onwaarschijnlijk is dat het op zichzelf een grote bijdrage aan je gezondheid zal leveren.
Kortom: Yerba mate is een krachtpatser van antioxidanten die veel heilzame plantenvoedingsstoffen bevat.
2. Kan energie opwekken en de mentale focus verbeteren
Met 85 mg cafeïne per kopje bevat yerba mate minder cafeïne dan koffie, maar meer dan een kopje thee (4). Daarom kan het, net als elk ander cafeïnehoudend voedingsmiddel of drankje, je energieniveau verhogen en je minder moe laten voelen. Cafeïne kan ook het niveau van bepaalde signaalmoleculen in je hersenen beïnvloeden, waardoor het bijzonder gunstig is voor je mentale focus (5, 6). In verschillende studies bij mensen werd een verbeterde alertheid, kortetermijngeheugen en reactietijd waargenomen bij deelnemers die een eenmalige dosis van 37,5-450 mg cafeïne innamen (7). Bovendien zeggen degenen die regelmatig yerba mate consumeren vaak dat het de alertheid verbetert zoals koffie – maar zonder de bijwerkingen zoals gejaagdheid. Deze getuigenissen zijn echter nog niet wetenschappelijk bewezen.
Kortom: Dankzij het cafeïnegehalte kan yerba mate helpen je energieniveau te verhogen en je mentale focus te stimuleren.
3. Kan de fysieke prestaties verbeteren
Van cafeïne is ook bekend dat het de spiersamentrekkingen verbetert, vermoeidheid vermindert en sportprestaties tot 5% verbetert (8, 9, 10, 11). Aangezien yerba mate een gematigde hoeveelheid cafeïne bevat, kunnen degenen die het drinken vergelijkbare fysieke prestatieverbeteringen verwachten. In één onderzoek verbrandden degenen die vlak voor het sporten een capsule van 1 gram gemalen yerba mate-bladeren kregen toegediend 24% meer vet tijdens matig intensieve trainingen (12). Een grotere afhankelijkheid van vet als brandstof tijdens het sporten spaart je koolhydraatreserves voor kritieke momenten met een hoge intensiteit, zoals een heuvel op fietsen of sprinten naar de finish. Dit kan zich vertalen in betere sportprestaties. De optimale hoeveelheid yerba mate om te drinken voor het sporten is momenteel onbekend.
Kortom: Yerba mate verhoogt de afhankelijkheid van je lichaam van vet als brandstof tijdens het sporten. Het kan ook de spiersamentrekkingen verbeteren en vermoeidheid verminderen, wat allemaal kan bijdragen aan betere fysieke prestaties.
4. Kan beschermen tegen infecties
Yerba mate kan infecties door bacteriën, parasieten en schimmels helpen voorkomen. Uit een reageerbuisstudie bleek dat een hoge dosis yerba mate-extract E. coli deactiveerde, een bacterie die voedselvergiftigingsverschijnselen veroorzaakt, zoals buikkrampen en diarree (13, 14). De bestanddelen van de thee kunnen ook de groei van Malassezia furfur voorkomen, een schimmel die verantwoordelijk is voor een schilferige huid, roos en bepaalde vormen van huiduitslag (15). Tenslotte suggereert onderzoek dat bestanddelen van de thee enige bescherming kunnen bieden tegen darmparasieten (1). De meeste van deze studies werden echter uitgevoerd op geïsoleerde cellen. Het is momenteel onduidelijk of deze voordelen ook voor mensen gelden; er is meer onderzoek nodig (16, 17).
Kortom: Yerba mate heeft mogelijk antibacteriële, antiparasitaire en antischimmel eigenschappen. Meer onderzoek is echter nodig.
5. Kan je helpen gewicht en buikvet te verliezen
Dierstudies tonen aan dat yerba mate de eetlust kan verminderen en de stofwisseling kan stimuleren, wat kan helpen bij gewichtsverlies (18). Het schijnt het totale aantal vetcellen te verminderen en de hoeveelheid vet die zij vasthouden te verminderen (19). Menselijk onderzoek suggereert dat het ook de hoeveelheid opgeslagen vet kan verhogen die wordt verbrand voor energie (12, 20). In een 12 weken durend onderzoek bij mensen met overgewicht, verloren degenen die 3 gram yerba mate-poeder per dag innamen gemiddeld 0,7 kg. De taille/heupverhouding nam ook met 2% af, wat wijst op verlies van buikvet (21). Ter vergelijking: de deelnemers die een placebo kregen, kwamen gemiddeld 2,8 kg aan en hun verhouding taille/heup nam in dezelfde periode van 12 weken met 1% toe (21).
Kortom: Yerba mate kan de eetlust verminderen, de stofwisseling stimuleren en de hoeveelheid vet die als brandstof wordt verbrand verhogen. Dit zou je kunnen helpen gewicht te verliezen.
6. Kan je immuunsysteem versterken
Yerba mate bevat saponinen, dat zijn natuurlijke verbindingen met ontstekingsremmende eigenschappen (1, 22). Bovendien levert het kleine hoeveelheden vitamine C, vitamine E, selenium en zink. Deze antioxidanten kunnen je immuunsysteem versterken en de gezondheid bevorderen (23, 24). Onderzoekers hebben echter nog niet de directe effecten van yerba mate op het menselijke immuunsysteem onderzocht.
Kortom: Yerba mate heeft ontstekingsremmende en antioxiderende eigenschappen die je immuunsysteem kunnen stimuleren.
7. Verlaagt de bloedsuikerspiegel
Yerba mate kan helpen de bloedsuikerspiegel te verlagen en de complicaties van diabetes te verminderen. In een recent onderzoek bij dieren wordt zelfs gemeld dat het de insulinesignalering kan verbeteren (25). Het kan ook de vorming van geavanceerde glycatie-eindproducten (AGE’s) verminderen, die betrokken zijn bij de ontwikkeling en verergering van vele ziekten (26, 27). Onderzoek bij mensen ontbreekt echter nog.
Kortom: Yerba mate kan de insulinesignalering en de bloedsuikercontrole verbeteren. Meer onderzoek bij mensen is echter nodig.
8. Kan je risico op hartaandoeningen verlagen
Yerba mate bevat antioxidatieve bestanddelen, zoals caffeoylderivaten en polyfenolen, die kunnen beschermen tegen hartaandoeningen. Cel- en dierstudies melden ook dat yerba mate-extract enige bescherming kan bieden tegen hartaandoeningen (28, 29). Bij mensen lijkt yerba mate het cholesterolgehalte te verlagen. In een 40-daagse studie verlaagden deelnemers die elke dag 330 ml yerba mate dronken hun “slechte” LDL-cholesterolgehalte met 8,6-13,1% (30). Er zijn echter wel meer studies nodig voordat er sterke conclusies kunnen worden getrokken.
Kortom: De antioxidatieve, ontstekingsremmende en cholesterolverlagende eigenschappen van yerba mate kunnen helpen bij de bescherming tegen hartaandoeningen.
Hoe yerba mate bereiden
Yerba mate wordt traditioneel geserveerd in een kalebas. Het wordt gewoonlijk gedronken door een metalen rietje met aan de onderkant een filter om de bladfragmenten eruit te zeven. Om het te bereiden, vul je het onderste derde deel van de kalebas met gedroogde of geroosterde matebladeren voordat je heet water toevoegt. Als je geen kalebas hebt, kun je het in een cafetière bereiden. Sommige traditionele bereidingsmethodes schrijven voor om de yerba mate bladeren even in koud water te laten weken, om zo de antioxidanten in de theebladeren te beschermen tegen afbraak. Echter, als je wilt profiteren van de antioxidanten in de yerba maté, is het belangrijker om de temperatuur van het water te controleren dan de temperatuur zelf. Het water mag niet koken en moet ongeveer 70 – 80°C zijn om de maximale voordelen van de antioxidanten te behouden. Dus hoewel weken met koud water vaak wordt aanbevolen, is het belangrijker om te zorgen voor de juiste temperatuur van het water om de antioxidanten in de yerba maté te beschermen. Hoewel yerba mate traditioneel warm wordt gedronken, kan het ook koud worden geserveerd, vooral in warme klimaten.
Kortom: Yerba mate kan warm of koud worden gedronken en wordt op dezelfde manier bereid als andere losse thee. Traditioneel wordt het geserveerd in een kalebas.
Veiligheid en bijwerkingen
Het is onwaarschijnlijk dat yerba mate schadelijk is voor gezonde volwassenen die het af en toe drinken. Wie het echter regelmatig drinkt, loopt een verhoogd risico op het volgende:
Kanker
Studies tonen aan dat het langdurig drinken van grote hoeveelheden yerba mate het risico op kanker van de bovenste luchtwegen en het spijsverteringskanaal kan verhogen (1, 31, 32, 33). Een mogelijke verklaring is dat het polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) bevat, bekende kankerverwekkende stoffen die ook worden aangetroffen in tabaksrook en gegrild vlees (1). Het wordt ook vaak bij zeer hoge temperaturen geconsumeerd. Dit kan de binnenwand van de luchtwegen en het spijsverteringskanaal beschadigen, waardoor het risico op de vorming van kankercellen toeneemt (31, 34). Sommige bestanddelen ervan kunnen echter beschermen tegen andere soorten kanker (1, 35).
Bijwerkingen van cafeïne
Yerba mate bevat cafeïne. Te veel cafeïne kan bij sommige mensen hoofdpijn, migraine en hoge bloeddruk veroorzaken (36, 37). Zwangere vrouwen moeten hun yerba mate-inname beperken tot maximaal drie kopjes per dag. Te veel cafeïne kan het risico op een miskraam en een laag geboortegewicht verhogen (38, 39).
Interacties met medicijnen
Studies tonen aan dat bepaalde verbindingen in yerba mate eenzelfde werking hebben als MAO-remmers. MAO-remmers zijn medicijnen die vaak worden voorgeschreven tegen depressie en de ziekte van Parkinson (1). Daarom moeten personen die MAO-remmers gebruiken yerba mate met voorzichtigheid gebruiken. Tot slot kan het vanwege het cafeïnegehalte ook een wisselwerking hebben met de spierverslapper tizanidine of het antidepressivum fluvoxamine. Personen die deze medicijnen gebruiken moeten yerba mate vermijden, omdat het de effecten van de medicijnen kan versterken (40).
Kortom: Veelvuldige consumptie van yerba mate kan het risico op bepaalde vormen van kanker verhogen. Zwangere vrouwen en personen die gevoelig zijn voor cafeïne of bepaalde medicijnen gebruiken, moeten het met voorzichtigheid drinken.
Om te onthouden
Yerba mate is niet voor iedereen geschikt, en als je het regelmatig en erg heet drinkt dan kan dat het risico op bepaalde soorten kanker verhogen. Deze drank bevat echter ook verschillende heilzame bestanddelen die in verband worden gebracht met indrukwekkende gunstige gezondheidseffecten. Als je yerba mate wilt proberen, begin dan langzaam en zorg ervoor dat je het een beetje laat afkoelen voordat je het drinkt (met toestemming vertaald).
